İsmin insan üzerinde etkisi var mı?

Değerli kardeşimiz,

Güzel Bir İsim Koymak Sünnettir

Anne-babanın çocuk üzerinde hakları olduğu gibi, çocuğun da anne-baba üzerinde hakları vardır. Hz. Peygamber (asm) bunlardan birini şöyle bildirir:

"Siz kıyamet gününde falan oğlu / kızı falan diye çağırılacaksınız. Bu sebeple güzel isimler koyunuz." (Ebû Davud, Edeb 69)

İsmin İnsan Üzerindeki Etkisi

İnsan, kendisine ismen hitap edilmesinden hoşlanır. Özellikle de tarihî arka plana sahip güzel bir isme sahip olan biri, o isimle âdeta bütünleşir, "ismiyle müsemma" olmaya çalışır.

“İsmiyle müsemma" olmak, isminin hakkını vermektir. İsmi "Mutlu" olan biri günlük hayatında da mutlu olursa "ismiyle müsemma" olur. "Zengin" anlamındaki "Gani" günün birinde zengin hâle gelirse gerçekten "Gani" olur. İsmi "Âlim" olan bir erkek veya "Âlime" olan bir kadın ilim sahibi olmak için daha özel bir gayret sarfeder. İsmi "Mücahid" olan bir erkek veya "Mücahide" olan bir kadın Allah yolunda cihada başkalarına göre daha yatkın olur. İsmi "Hacı" olan biri, ne yapıp edip bu ismin manasını gerçekleştirmek için hacca gitmeye bir yol arar. İsmi "Ayşe" olan biri Hz. Aişe gibi dirayetli bir kadın olmaya gayret gösterir.

İsimleri Hayra Yormak Gerekir

Hz. Peygamber (asm) Efendimiz, güzel isimle tefeül eder; yani olacak işler hakkında hayra yorardı. Hudeybiye’ye Kureyşlilerin Süheyl’i yolladığını görünce, “İşimiz kolaylaştı” buyurdu. (İbni Hişam, Sire, 3/331)

Süheyl, kolay demektir.

Peygamberimiz (asm), Hicret esnasında Büreyde ile karşılaştıklarında sorduğu sorulara verdiği isimleri güzele tevil etmiş, bunun sonucunda da Büreyde’nin İslam’a girmesine sebep olmuştur. (bk. Hakim Tirmizî, Nevadir, Beyrut 1992, 1/306)

Demek ki, güzel anlamlı isimleri vermek ve mümkün mertebe her ismi hayra yormaya çalışmak sünnettir.

Merhum Ayhan Songar Bey, hastalarından birinin soyadının “Kavgalı” olduğunu duyunca “Kiminle kavgalısın?” diye sormuş. Muhatabı şöyle cevap vermiş: “Nefsimle kavgalıyım beyim, nefsimle!”

Aslında “kavgalı” kelimesinin çağrışım alanı menfidir. Ama bu zat gayet harika bir şekilde bunu müsbet bir anlama yönlendirebilmiştir. Bu tür bir uygulamayı menfi manayı çağrıştırabilecek isimlerde uygulamak gerekir. Mesela ülkemizde az da olsa “Satılmış” ismi bulunmaktadır. Bu isme sahip olan kişi “Ben Allaha vakfedilmiş biriyim.” diyebilir. Nitekim bir âyette şöyle geçer:

“İnsanlardan öylesi de vardır ki Allah’ın rızasını kazanmak için nefsini feda eder." (Bakara, 2/207)

Ayet metninde “feda etmek” manası “satmak” anlamına gelen kelime ile ifade edilmiştir.

Adı “Dursun” olan biri muhtemelen anne-babasının “Artık başka çocuğumuz olmasın, bununla dursun.” diye düşünmeleri sebebiyle böyle bir isme sahiptir. Ama kendisi isterse bunu farklı mecralara da yönlendirebilir, tabir yerindeyse “isminin felsefesini” yapar. Söz gelimi şöyle diyebilir: "Dünyada zulüm dursun, kavga dursun, haksız kazançlar dursun, adam kayırma dursun… İşte ben bunun mücadelesini verenlerdenim!.."

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet