İblis’in atası kim?

- Dinimizde Fıkıh konuları dışındaki konularda ihtilaf olmasını nasıl algılamalıyız?
- Alimlerin fıkıh konuları dışındaki bazı konularda örneğin Şeytanın Melek mi, Cin mi, olduğu konusunda ve İblisin cinlerin ilk atası olup ya da olmaması tarzında; "İHTİLAFTA" olmalarını Nisa suresi 82. ayeti de düşünürsek nasıl anlamamız gerekiyor?
- Bilgilendirirseniz çok sevinirim uzun süredir aklımı kurcalayan bir konu ve hatta kendim araştırayım derken de ibadetlerimden geri kaldığım hatta itikadımda şüpheye düşmeye sebep olan bir konu umarım benim gibi bu tarzda akıllarında soru işareti oluşmuş insanlara da cevap olur inşallah.

Değerli kardeşimiz,

Alimler, cinlerin atası sayılan can ile İblis’in aynı varlık olduğunu kabul ederler. Bu hüküm, Hz. Peygamber (asm) Efendimizin herkesin bir şeytanının bulunduğunu belirten hadisine dayanır.(1)

Ayrıca Nisa suresinin sorudaki ayetinden ziyade, Kehf suresinin 50. ayetinde “İblisin cin taifesinden olduğu” açıkça belirtilmiştir.

Burada İblisin secde etmemesinin bir nevi gerekçesi olarak “cin” taifesinden olduğuna vurgu yapılmıştır.

Çünkü melekler Kuran’ın açık ifadesiyle, Allah’a isyan etmezler, bir emrini iki etmezler. Bu sebeple bu isyankârlık ve fasıklık tavrı meleklere ait olamaz. Bu özellik ancak cinlere ait olabilir. Bu konudaki tefsir alimlerinin cumhurunun görüşleri böyledir.(2)

Ayrıca İblisin “Beni ateşten, onu (Âdem'i) çamurdan / topraktan yarattın.” ifadesi de İblisin cinlerden olduğunun açık ifadesidir. Zira melekler nardan değil, nurdan yaratılmıştır.

Bu konuda farklı üç yoruma yer veren Razi, en doğru görüşün onun cinlerin atası olduğunu bildirmiştir. Razi, İblise ve şeytanlara neslin çoğalmasının isnat edilmesi de onun cin olduğunun delilidir. Çünkü meleklerde tenasül yani neslin çoğalması diye bir durum söz konusu değildir.(3)

Özetle, İblis cinlerin atasıdır, cinlerin kâfirlerine şeytan denir.

Kaynaklar:

1) Müsned, 6/115; Müslim, Münafikın, 70.
2) Misal olarak bk. Zemahşeri, ilgili yer.
3) krş. Razi, ilgili yer.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet