İbadeti geciktirenin her şeyi gecikir mi?

- Kişi ibadetlerini geciktirmeyi alışkanlık haline getirirse Allah Teala’nın onun için hayırlı olan her şeyi geciktirerek onu imtihan etmesinden korkulur.
- Böyle bir hadis var mı, varsa ne demek?

Değerli kardeşimiz,

Bu şekliyle bir hadis-i şerif bulamadık.

Muhtemelen, “Bir kavim geriIeye gerileye nihayet Allah kendilerini geriletir.” anlamındaki bir hadis-i şeriften böyle bir yorum yapılmış olabilir.

Sahih bir rivayete göre, Hz. Peygamber (asm) Efendimiz ashabında (birinci saftan) geri durma meyli görmüştü de onlara şöyle buyurdu:

"İlerleyin ve bana uyun! Sizden sonrakiler de size uysunlar. Bir kavim gerileye gerileye nihayet Allah kendilerini geri bırakır."(1)

Buna göre, ResüI-i Ekrem (asm) cemaatle namaz kıldıracağında saflarda bazı açıklıklar gördüğü için sahabilerine bu ihtarda bulunmak gereğini hissetmiştir.

Sahabe-i Kiram efendilerimizden bazılarının ön saflardaki açıklığı kapatmadan arka saflara durmalarının sebebi, Peygamber Efendimizin (asm) cemaatle namaz kılarken,

 "Benim arkama akıllı ve faziletli olanlarınız, sonra (bu vasıflarda) onlardan sonra gelenler, sonra da onlardan sonra gelenler dursun."(2)

anlamındaki hadisi duyup da bu vasıfları kendilerinde görmemelerine bağlanabilir.

Gerçekten de hiçbir sebep yokken sahabenin birinci saftan uzak durmasını başka türlü izaha imkân yoktur. Çünkü onların birinci safta namaz kılmak hususunda ne kadar hırslı oldukları bilinen bir husustur.

"Sizden sonrakiler de size uysunlar" cümlesinin manasını, "ön safta bulunanları arka safta bulunanlar kendilerine imam kabul etsinler" şeklinde anlamak yanlıştır.

"Sizden sonrakiler de size uysunlar" cümlesinin anlamı şudur; "ön saflara durun, hareketlerinizi bana uydurun. Arkada bulunduğu için beni göremeyenler de sizin hareketlerinize bakarak benim hareketlerimi anlamış olurlar. Dolayısıyla sizin hareketlerinize uyarak bana uymuş olurlar."

Demek ki, kişi önünde bulunan kimseyi kendisine imam etmiyor, sadece önündeki adamın hareketlerinden imamın hareketlerini anlayarak imama uyma imkânı buluyor.

Bu hadis-i şerif aynı zamanda imamın tekbirlerini yüksek sesle tekrarlayarak arka saflara eriştiren mübelliğin sesine kulak vererek imama uyum sağlamanın da caiz olduğuna delalet etmektedir.

Ayrıca, sizden sonra gelenler ifadesi, sahabilerden sonra gelen ve gelecek olan ümmetin, sahabilere uymaları gerektiği manası da anlaşılabilir. Çünkü sahabeler Resulullah (asm) Efendimizin kıldığı namazın şeklini onlara iletirler.

“Bir kavim gerileye gerileye nihayet Allah kendilerini geri bırakır.” buyurmaktan maksat şunlar olabilir:

-  Bir cemaat birinci saftan gecikmeye alışırlarsa, bunun üzerine Allah onları geciktirerek onları cezalandırır. Yani, Allah onları rahmetinden ve cennetinden veya fazlından veya büyük makamdan veya ilimden geciktirir.

- Bu bağlamda şayet insan ibadetlerde gerileme ve gecikme gösterirse yüce Allah, onu diğer tüm hayır alanlarda geciktirmekle imtihan eder, şeklinde bir anlam da yanlış olmaz.

- Bazı alimler bunun münafıklar için söylendiğini ifade ederler. Ancak hadis genel olup sadece münafıklara özel değildir, herkesi içine alır.(3)

Kaynaklar:

1) Buhari, Ezan 68; Müslim, Salat, 130.
2) Müslim, Salat 122, 123; Nesai, İmame 23, 26.
3) İbn Hacer, Fethu’l-bari; Ayni, Umdetü’l-kari; Nevevi, Şerhu Müslim, ilgili hadisin şerhi.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet