Hz. Ömer, cariyelerin taciz edilmesine izin mi verdi?

- Bir ateistin iddiası şu buna ne cevap verilebilir:
''Ömer adil değildi çünkü Medine'de tuvalet ihtiyacını gidermek için uzağa giden cariyeleri bazı erkekler taciz edince taciz edenleri cezalandıracağı yerine cariyelere örtüleri çıkarın diyor. Halbuki asayiş için bunu yapacağına cariyeleri taciz edenleri cezalandırabilirdi. Bir nevi siz cariyesiniz taciz edilince itiraz etmek hakkınız yok diyor.''

Değerli kardeşimiz,

Önce konuyla ilgili şu ayeti görmekte fayda vardır:

“Ey Peygamber! Hanımlarına, kızlarına ve müminlerin kadınlarına söyle, bedenlerini örtecek elbiselerini giysinler. Bu, onların tanınıp incitilmemelerine de daha uygundur. Şüphesiz Allah çok bağışlayıcıdır, çok merhamet edicidir.” (Ahzab, 33/59)

İffeti koruma amacıyla güzelliklerin kapatılması manasında örtünme emri Nur suresinin ilgili ayetlerinde geçmektedir. Burada ise eza ve tacizlerin engellenmesi gayesiyle dışarı çıkarken kadınların dış giysi kullanmaları istenmektedir.

Bu ayetin bir gereği olarak müslüman kadınlardan ayrılması için Hz.Ömer'in cariyelere cilbab giyme yasağı getirmesi öncelikli olarak müslüman kadınları koruma altına almaya çalışılmasının bir neticesidir. Zira Hz. Peygamber ile ashabının Medine'ye hicretinden sonra müslüman bir kadının Medine pazarında bir Yahudi tarafından taciz edilmesi olayı daha ilk günden müslüman kadınların Yahudiler ve münafıkların hedefinde olduğunu ve müslümanlara olan kin ve saldırganlıklarını bu şekilde yansıtmaya çalıştıklarını gösterir. 

Kadınlara yönelik ahlaksız eylemlerde bulunanlara ceza verilmekle birlikte (İbn Mâce, Hudûd, 30) ahlaki yozlaşma neticesinde işlenen suçların sadece cezalarla ortadan kaldırılamadığı aklı selimin üzerinde ittifak ettiği bir gerçektir. Suçu tamamen ortadan kaldırmanın yolu her yönden tedbir almakla mümkündür. Hz. Ömer de bu etkin yolu kullanmıştır. Yoksa cariyenin taciz edilmesini meşru görme söz konusu değildir.

Tefsirlerin verdiği ortak bilgiye göre, Medine evleri dar ve tuvaletsiz idi. Kadınlar ihtiyaçlarını gidermek için geceleri evlerinden çıkar, biraz uzaklaşarak ihtiyaçlarını giderir ve dönerlerdi. Bu durumu fırsat bilen bazı münafıklar ve kendini bilmezler uygun yerlerde durur, kadınlara söz ve elle tacizde bulunurlar, yakalandıkları zaman da “Biz onları cariye sandık.” derlerdi. Bu mazereti ortadan kaldırmak üzere hür kadınların, dışarı çıkarken, cilbab ismi verilen dış giysilerine bürünmeleri emredildi. Hz. Ömer, hür kadınları cariyelerden ayırarak asayişi korumak maksadıyla cariyelerin cilbab kullanmalarını yasaklamış (fakat) daha sonraki dönemlerde bu yasak kaldırılmıştır.

Konumuz olan Ahzab suresinden sonra inen Nur suresindeki örtünme, devamlı ve iffeti korumaya yönelik bir farzdır.

Demek ki, burada emredilen cilbab giyme ise asayişi korumayı ve tacizi önlemeyi hedefleyen geçici bir tedbirdir.

Genellikle tefsircilerin, “evlerde oturma, zaruret bulunmadıkça dışarı çıkmama” emri, Hz. Peygamber’in (asm) hanımlarına mahsus olduğu halde, diğer hanımları da bu hüküm çerçevesine almaya çalışmalarını ve dışarı çıkarken –tesettüre ek olarak– bir dış giysiye bürünmeyi devamlı bir farz haline getirmelerini, haklı bir dinî ve ahlaki gerekçeden çok, içinde yaşadıkları çağın ve toplumun âdet ve değerlerine bağlamak uygun olur. (bk. Kuran Yolu, Ahzab 59. ayetin tefsiri)

- Hz. Ömer’in bu yaptığı iş, yukarıda meali verilen Ahzab suresi 59. ayetin ifadesine uygundur. Çünkü ayette hür kadınların incitilmemesi / taciz edilmemesi için cilbab denilen bir dış giysiyle örtünmeleri emredilmiştir. Eğer bu ayırıcı özellik söz konusu olmayacaksa, örtünmenin hikmeti ve gerekçesi havada kalır. Hz. Ömer bu teorik farklılığı pratiğe dönüştürmüştür.

Bazı zamanlarda güvenlik tedbirleri cezalandırma müeyyidelerinden daha etkili olur. Bununla beraber, “def-i mezerrat celb-i menafia racihtir, yani zararları defetmek, faydaları celp etmekten daha önceliklidir” şeklindeki mukarrer ilmi kaideye göre de tacizi önlemek önceliklidir.

Hülasa: Mealini verdiğimiz Ahzab suresinden sonra inen Nur suresindeki örtünme, devamlı ve iffeti korumaya yönelik bir farzdır. Ahzab suresinde emredilen cilbab giyme ise asayişi korumayı ve tacizi önlemeyi hedefleyen geçici bir tedbirdir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet