Hz. Bilal şın harfini söyleyemez miydi?

- Bilal ibni Rabah (r.anh) Arapçası fasih değil miydi?
- Şöyle anlatılır:
- Bilal'in Habeşli ve köle olması sebebiyle Arabçası fasih değildi, aynı zamanda Habeşli'ler Şın harfini kullanmadıklarından mesela ezan okurken Eşhedu yerine eshedu dediği. Bunu şikayet eden ashaba karşı Rasulullah (s.a.v.)in, Bilalin sın'ı , Allah katında şın'dan hayırlıdır demiştir.
- Bilal r.anh hakkındaki bu bilgilerin sıhhati nedir?

Değerli kardeşimiz,

Bu anlamda sahih bir rivayet bulamadık.

Ancak bu tür konuların -eğer aslı olan ve sahih olduğu bildirilen bir rivayet varsa- nasıl anlaşılması gerektiğini kısaca açıklamakta fayda görüyoruz:

Bütün dillerde olduğu gibi Arap dilinde de farklı lehçeler vardır. Bu lehçeler içerisinde bazıları değişik vesilelerle ön plana çıkmış ve ortak lehçe niteliği kazanmıştır.

Arap lehçeleri içerisinde ortak edebi lehçe veya ortak kullanılan lehçe Kureyş lehçesidir.

Kureyş lehçesinin dominant / baskın lehçe olması, Kâbe’nin olması, ticaret merkezi olması gibi bir takım niteliklerden dolayıdır.

Kur'an’ın inzal edildiği dönemde de bu lehçelerin tamamı kullanılmaktaydı ve yine Kureyş lehçesi ortak lehçeydi.

Daha sonra, Medine döneminde farklı lehçeleri kullanan kabilelerin İslama girmesiyle Kur'an tilavetinde bir takım sorunlar ortaya çıktı. Özellikle yaşlılar kendi lehçeleri dışındaki lehçeleri kullanmakta zorlanmaktaydı ve Hz. Peygamber (asm) bu insanlara kendi lehçeleri ile Kur'an okuma izni verdi.

Bilal Habeşi de Kureyş kabilesine mensup olmayan ve dolayısıyla lehçesini kullanmayan sahabilerdendi. Muhtemelen, doğduğu ve yaşadığı bölgede “şın” harfini “sin” ile seslendirme alışkanlığı veya kullanımı söz konusu olduğu için, telaffuzda zorlanıyordu. Zayıf bir rivayete göre de, “eşhedu” kelimesindeki “şın” harfini "sin" olarak seslendiriyordu ve Hz. Peygamber (asm) de onu mazur görüyor ve fonetiğinin makbul olduğunu belirtiyordu.

Dolayısıyla burada fasih olma veya olmama durumu söz konusu değil; yöresel veya bölgesel bir kullanım söz konusudur.

Ancak, İbn Kudame, Hz. Bilal’in "şın" harfi yerine "sin" harfini okuduğuna dair bir bilginin rivayet edildiğini söylerse de İbn Kesir, “Bilal'in 'sin'i, Allah katında 'şın'dır.” anlamında bir hadis rivayetinin olmadığını belirtir. (Keşfu’l-Hafa, h. no, 1519)

Bu rivayetin sıhhat derecesi ne olursa olsun, senet ve metin açısından sahih olsa bile, böyle bir telaffuzun veya kullanımın Kur'an tilavetinde olduğuna dair bir rivayet asla söz konusu değildir.

Zaten belli bir dönem sonra eğitim ve öğretim tamamen Kureyş lehçesine göre şekillenmiştir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet