Himmeti midesi olanın, kıymeti çıkan şey kadardır, sözü kime ait?

Değerli kardeşimiz,

İlgili ifade şöyledir:

  من كانت همته ما يدخل بطنه، كانت قيمته ما يخرج منه

Bütün gayret ve çabası, midesine giren şeyler olan insanın kıymeti, midesinden çıkan (bedeninden dışarı atılan) şeylerin kıymeti kadardır.

Şia kaynaklarında bu sözün Hz. Ali’ye ait olduğu söylenir. Ancak bu ifadenin Hz. Ali Efendimize ait olduğuna dair sağlam bir kaynak bulamadık.

Tefsir ve nasihat kitaplarında ise, kime ait olduğu belirtilmeden "şöyle denilir" şeklinde bu söz aktarılmıştır. (bk. Fahrettin Razi, Yusuf suresi 101, ayetin tefsir; İsfehani, Zerîa, s. 221)

Bir hadis-i şerifte Hz. Peygamber (asm) Efendimiz, “Kaygılarını tek bir kaygı ve ahiret tasası hâline getiren kişiyi Allah dünya kaygılarından kurtarır.” denilmiştir. (İbn Mâce, Muḳaddime, 23, Zühd, 12)

İnsan, himmetini yüksek tutmakla ve ulvi maksatlara yönlendirmekle inkişaf ve terakki edebilir.

Cüneyd-i Bağdadi “Hem ile bir an Allah’a yönelmen senin için her şeyden hayırlıdır.” demiştir.

Bediüzüaman da "himmeti milleti olanın tek başına bir millet olacağını", himmeti nefsi olanın ise insan ismine layık olmayacağını ifade eder:

"Bir adamın kıymeti himmeti nispetindedir. Kimin himmeti milleti ise, o kimse tek başıyla küçük bir millettir. Kimin himmeti yalnız nefsi ise, o insan değil. Çünkü insanın fıtratı medenîdir. Ebna-i cinsini mülahazaya mecburdur." (bk. Hutbe-i Şamiyye)

Görüldüğü gibi, himmet sıfatı, insanlığın ve medeni olmanın şartı sayılmıştır.

Kişinin bayağı şeylere tenezzül etmemesine, gözünün en iyide ve en yüksekte olmasına “yüce himmet” (ulüvv-i himmet, himmet-i bülend) denir.

Ulüvv-i himmet ilerlemeyi ve yükselmeyi sağlar, insana iyi nitelikler kazandırır, onu zilletten kurtarır.

Şu halde insanın kıymeti himmetine göredir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet