Hangi sebeple bazı imamlar daha kamet getirilirken namaza başlamaktadır?

- Her namaz için kamet getirilir mi?
- Kamet getirilirken cemaat ne zaman ayağa kalkar?
- Hangi sebeple bazı imamlar daha kamet getirilirken namaza başlamaktadır?
- Müezzin “Kadkametissalah” dediğinde imamların bazıları “Allahüekber” deyip namaza başlamaktadır.
- Kaynaklı ve Hanefi mezhebine göre bir açıklama yapar mısınız?

Değerli kardeşimiz,

Fakihlerin çoğunluğuna göre ikamet sünnet-i müekkede, Hanbelîler ve bazı Şâfiîler’e göre ise farz-ı kifâyedir.

İkamet, hem edâ hem kazâ namazları için uygulanır. Yolculuk durumunda, tek başına veya cemaatle kılınan namazlarda da aynı hüküm söz konusudur.

Cemedilen namazlar için ayrı ayrı kamet getirilir.

Bayram, cenaze, vitir, teravih, husûf ve küsûf, istiska namazlarıyla nâfile namazlarda, ezan gibi ikamet de okunmaz.

Cemaat kametin neresinde ayağa kalkar?

Konuyla ilgili iki hadis meali şöyledir:

“Namaza kamet getirildiği zaman, beni görmedikçe ayağa kalkmayın!”  (Buhârî, Ezan 22; Ebu Dâvud, Salat 45; ; Tirmizî, Sefer 415)

Câbir b. Semure (r.a)'dan rivayet edilmiştir:

“Bilal, güneş tam tepeden batı yönüne doğru kaydığında ezanı okurdu. Peygamber (asm) hücresinden çıkmadıkça namaz için kamet getirmezdi. Hücresinden çıkıp da onu gördüğünde namaza kamet getirirdi.”  (Ebu Dâvud, Salat 43; Tirmizî, Salat 148; İbn Mâce, Ezan 3)

Buna göre  Hz. Peygamber (asm)'in hücresinden çıktığını gören Bilâl (r.a.) hemen kamete başlardı. Cemaat de ondan sonra Hz. Peygamber (asm)'in gelmekte olduğunu görür ve saf tutmaya başlardı.

Ancak, kamet getirilirken cemaatin hangi cümlelerde ayağa kalkacağı meselesi de fıkıh imamları arasında ihtilaf konusu olmuştur. Alimlerin bu konudaki görüşlerini şu şekilde özetleyebiliriz:

Mâlikîlere göre: Cemaatin namaza kalkması için belli bir vakit yoktur. İsterse ikâmet edilirken, isterse ikâmet bittikten sonra namaza kalkabilir.

Şafilere göre ise, müezzin ikâmeti bitirdikten sonra ayağa kalkılır.

Hanbelîlere göre, müezzin “Kad kameti's-Salât” derken ayağa kalkılır, fakat imam ayağa kalkmamışsa, müezzin “Kad kameti 's-Salât” demiş olsa bile yine de kalkılamaz.

Hanefîlere göre; müezzin “Hayye ala'l-Felâh” derken ayağa kalkılır. “Kad kâmeti's-Salât” denildiği anda imam namaza başlar, çünkü imam olan zat bu hareketiyle müezzini tasdik etmiş olur.

Bununla beraber ikamet bittikten sonra da tekbir almasında bir sakınca yoktur. Hatta İmam Ebû Yûsufl'a diğer üç mezheb imamına göre uygun olan da budur.

Cemaat, ne zaman tekbir alarak imama uyar?

Cemaatle kılınan namazlarda imamdan önce tekbir almanın câiz görülmediği ve bu durumda tekbirin yenilenmesi gerektiği hususunda görüş birliği vardır.

İmama uymayı emreden hadisi (Buhârî, Salât, 18, Ezan, 51, 74, 82, 128; Müslim, Salât, 77, 87, 89) yorumlayan Şâfiler ve Hanbelîler’e göre, cemaat mutlaka imamın peşinden tekbir almalıdır; onunla beraber tekbir alanın namazı geçerli değildir.

İmam Mâlik, Ebû Yûsuf ve Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî tekbirin imamla aynı anda alınmasının kerâhetle câiz olduğunu söyler.

Hanbelîler’deki bir görüşe göre bu sehven yapılmışsa câizdir.

Ebû Hanîfe’ye göre ise, en faziletlisi imama uyanın imamla beraber tekbir almasıdır.

Hakkında kesin ayet ve hadis bulunmayan konularda, müçtehitler ilgili ayet ve hadislerden anladıkları hükümlere göre içtihat etmişlerdir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet