Emaneti yüklenen Hz. Âdem mi, bütün insanlık mı?

Ahzab Suresi 72. Ayet Tefsiri
Ahzab Suresi 72. Ayette:
1. Eğer emaneti taşıma sorumluluğunu üstlenen Adem (as) ise, o zaman nasıl oluyor da diğer insanlar/insanoğlunun suçu oluyor, çünkü onlar emaneti taşımayı seçmediler, sadece Adem (as) tüm insanlar adına bunu yaptı.
2. Ve eğer ayet Hz. Adem'den bahsediyorsa, o zaman neden insanların çoğunun zalim ve cahil olduğunu belirtiyor, oysa onlar emaneti taşıma sorumluluğunu üstlenmediler, sadece Adem (as) onların adına taşıyor?
3. Bazı tefsirler bunun tüm insanlığa sorulduğunu ve hepsinin emaneti taşıma sorumluluğunu üstlendiğini söylerken, diğerleri bunun sadece Adem (as)'a sorulduğunu söylüyor. Hangi tefsire inanacağımı nasıl bilebilirim?
- Lütfen kafa karışıklığımı gidermek için her üç soruyu da cevaplayın.

Değerli kardeşimiz,

İlgili ayetin meali şöyledir:

“Biz emaneti göklere, yerküreye ve dağlara teklif ettik, ama onlar bunu yüklenmek istemediler, ondan korktular ve onu insan yüklendi. Kuşkusuz insan çok zalim, çok bilgisizdir.” (Ahzab, 33/72)

Cevap 1:

Bu ayetteki emanet hakkında birçok yorum yapılmıştır. Bazılarına göre, bu emanet “efal-i mükellefin” denilen insana yönelik vecibelerdir. Bazılarına göre, kelime-i tevhiddir. Bazılarına göre, insanın göz, kulak, el-ayak, haya organları gibi unsurlarıdır. (bk. Razi, ilgili yer)

Âlimlerin cumhuruna göre, buradaki emanet insanoğluna yönelen bütün emir ve yasaklardır. (Kurtubi, İbn Kesir, Meraği, ilgili yer)

Ayette zikredilen insandan maksadın Hz. Âdem aleyhisselam olduğunu söyleyenlerin delili şu hadis rivayetidir:

İbn Abbas’a dayandırılan habere göre, Peygamber (asm) Efendimiz şöyle buyurdu:

“Allah, Âdem’e hitaben ‘Ey Âdem! Ben emaneti göklere ve yere arzettim, fakat onların buna gücü yetmedi. Sen bu emaneti yüklenir misin?’ diye sorduğunda Âdem, ‘Ya rab! Bunu yüklenmenin neticesi nedir?’ dedi. Allah, ‘Eğer sen bu emaneti hakkıyla taşırsan ücretini alırsın, şayet onu zayi edersen azap göreceksin.’ diye buyurdu. Ve Âdem bunu üstlendi. Ancak ilk (sabah) namazı ile ikindi namazı arasındaki miktar kadar bir süre cennette kaldıktan sonra, şeytan onu cennetten çıkardı.” (bk. Kurtubi, a.g.y).

Cevap 2:

Ayette “insanların çoğunun zalim ve cahil olduğuna” dair bir ifade yoktur. Bilakis, genel bir ifadeyle sadece “insan” denmiştir. Böyle mutlak olarak yapılan ifadelerde hitabın makamına uygun bir manayı bulmak gerekir. 

Hz. Âdem bütün insanların babası olması haysiyetiyle bir sembol olarak onların hepsini temsil etmektedir. Onun için buradaki zalim ve cahil olanlar insanlardır. Muhataplar bütün insanlardır, bu iki kötü vasfa sahip olanlar ise, insan nevi içerisinde yer alan bir kısım insanlardır.

Kaldı ki, âlimlerine bazılarına göre, ayetteki “insan” ifadesinden maksat Hz. Âdem değil, onun da dahil olduğu insan nevidir. Bunların arasında mutedil olan kimseler bulunduğu gibi, emanetin ağırlığını bilmedikleri için cahil, emanete riayet etmedikleri için de zalimdirler. (bk. İbn Aşur, ilgili yer)

Cevap 3:

Kanaatimizce, insan kavramını Hz. Âdem’e tahsis edenler de dolaylı olarak onun temsil ettiği bütün insan nevini kastetmişlerdir.

Bununla beraber, muhakkik âlimlere göre, buradaki “insan” sözcüğü insan nevi için olmak zorundadır. Çünkü bu ayetin ardından gelen ayette yer alan,

 “Böyle yaptı ki Allah, münafık erkekleri ve münafık kadınları, müşrik erkekleri ve müşrik kadınları cezalandırsın, mümin erkeklerin ve mümin kadınların da tövbelerini kabul buyursun. Allah çok bağışlayıcı, ziyadesiyle esirgeyicidir.” (Ahzab, 33/73)

mealindeki ifadede müşrik, münafık ve mümin gibi değişik insanların nevine vurgu yapılmış olması, söz konusu “insan” kelimesinin cinse ait el takısını almış “insan nevi” manasında kullanılmış olduğunu zorunlu kılar. (bk. İbn Aşur, a.g.y)

İlave bilgi için tıklayınız:

- Allah emaneti ehline veriniz dediği halde, neden kendisi, zalim ve ...

- Ahzab Sûresi, 72 ayette; "Biz, emaneti göklere, yere ve dağlara arz ...

- Ahzab suresi 72. ayete göre, zalimlik ve cahillik insanın doğasında ...

- Ahzab Suresi 72. ayette "Şüphesiz biz emaneti göklere, yere ve ...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet