Domuz kılından yapılmış eşyaları kullanmak caiz midir?

- Günümüzde birçok kıllı malzemenin domuz kılından yapıldığı söyleniyor, bunlardan insanların birebir temasla kullandıkları diş fırçaları var, bunları kullanmanın hükmü nedir?

Değerli kardeşimiz,

Eti yenilmeyen hayvanların etinden, hayatî bir zaruret olmadığı müddetçe istifade edilmez. Ancak normal hâllerde, ihtiyaç olursa kılından, kemiğinden ve boynuzundan, tabaklandığı zaman da derisinden faydalanmak caiz ve mümkündür. Fakat domuzun eti, yağı ve diğer parçaları hiçbir şekilde temiz olmayıp, yenmesi ve kullanılması caiz değildir.

Zamanımız âlimlerinden merhum Ömer Nasuhi Bilmen, eserinde şöyle bir izaha yer verir:

“İmameyn (İmam Ebû Yusuf ve Muhammed) ile İmam-ı Şâfiî’ye göre, hınzırın kıllarından badana fırçası yapılması ve bununla ayakkabı dikilmesi caizdir. Hattâ bu kıldan bir miktar az bir su içine düşecek olsa, İmam-ı Muhammed’e o suyu temizlikten çıkarmaz. Çünkü bu kılların alelıtlak (umumî olarak) istifadeye müsaade edilmesi taharetine (temizliğine) delildir. Fakat İmam-ı ebû Yusuf’a göre, bu istimal (domuz kılından yapılan fırçaları kullanmak) hakkındaki müsaade bir zarurete mebnîdir. Suya düşmesi hâline şâmil değildir.”1

Fıkıh kitaplarımızın çoğunda, bilhassa el-İhtiyâr’da İmam-ı Muhammed’in fetvasına yer verilirken, bunu ancak zarurî hâllerde, ayakkabıcıların kullanmalarının caiz olacağı belirtilmektedir.2

Bu husustaki görüşleri sıralayan İbni Âbidin ise, son olarak şöyle demektedir:

“Dürer’de bildirildiğine göre, İmam-ı Muhammed, domuz kılının temiz olduğuna zaruretten dolayı cevaz vermiştir. Çünkü ayakkabıcıların onu kullanmaya ihtiyacı vardır. Allâme Makdisî, ‘Bizim zamanımızda ayakkabıcıların buna ihtiyaçları kalmamıştır. Bundan dolayı temizliğine hüküm vermeye sebep olan zaruret ortadan kalktığı için, kullanılması caiz değildir.’ demiştir.”3

Her ne kadar İmam-ı Şâfiî ve İmameyn zarurî hâllerde domuz kılının kullanılmasına cevaz veriyorsa da bundan iki asır önce yaşayan allâme Makdisî bu zaruretin ortadan kalktığını söylemektedir. Çünkü o işi görecek başka âletler bulunmuş ve kullanılmıştır.

Zamanımızda ise, böyle bir zaruretten bahsetmek ve kullanmak için çare aramak imkânı, hâliyle ortadan kalkmaktadır. Çünkü tekniğin getirdiği yenilikler sayesinde, birçok mâmül sun’î maddelerden yapılmaktadır. Bu, her türlü işte kullanılan fırçalar için de söz konusudur.

Bunun için, şüphe ve tereddüte düşmeden, sun’î maddelerden yapılmış olan fırçaları kullanmak en iyisidir. Kıldan yapılan fırçaların bazılarında domuz kılının kullanıldığı bazı imâlatçılar tarafından bildirilmektedir. Bundan dolayı, her türlü fırçalarda, bilhassa sakal ve diş fırçalarında sun’î olanını tercih etmekte fayda vardır. Artık bir zaruretten bahsetmek mümkün olmadığı için, domuz kılından yapıldığı bilinen sakal fırçasını kullanmak uygun olmaz.

Dipnotlar:

1. Büyük İslâm İlmihali, s. 419.
2. el-İhtiyar, 1/17.
3. Reddü’l-Muhtar, 1/138.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet