Amun, Anuh, Barah... Türk Peygamberler mi?

- Tarihçi Hüseyin Hüsameddin Efendi'nin Şerhu Esmai'l-Murselin adlı eserinde geçen 24 Türk peygamber gerçekten yaşamış mı?
- Bu kaynak doğru mu?
- 24 Türk Peygamber:
“Amun, Anuh, Barah, Cosan, Düvil, Ğadat, Hamun, Hemudin, Hıcah, Hicil, Katın, Kedük, Kharkıl, Laycu, Narın, Sakun, Salah, Savıs, Takhım, Tamur, Umıd, Yahur, Yasan, Yevik…”

Değerli kardeşimiz,

Başlangıçta insanlar aynı dine mensup bir topluluktu. Daha sonra Allah her millete birbiri ardınca, iman edip iyi davrananları müjdeleyen, inkâra saplanarak kötü davrananları uyaran nebiler ve resuller göndermiş, onlarla birlikte, ihtilâfa düştükleri konularda hüküm vermek için gerçekleri içeren ve doğruya ileten kitaplar indirmiştir. (bk. Bakara 2/213; Yûnus 10/47; Mü’minûn 23/44; Fâtır 35/24)

Hz. Peygamber (asm) Efendimiz, peygamberleri anneleri farklı, babaları bir olan kardeşlere benzeterek, onların insanları aynı dine davet ettiğini açıklamış ve kendisiyle Hz. İsa arasında başka bir nebinin bulunmadığını söylemiştir (bk. Müsned, 2/319; Buhârî, Enbiyâ, 48)

Senedi zayıf olan bir hadis rivayetinde ise, 124.000 veya 224.000 peygamberin varlığından söz edilmiş, bunlardan 315’inin resul, diğerlerinin nebi olduğunu belirtilmiştir. (Müsned, 5/265-266)

Buna göre, elbette Türklere de peygamber veya peygamberler gönderilmiş olmalıdır. Ancak bu konuda Kur'an veya hadislerde bilgi bulunmamaktadır.

Bu kısa bilgiden sonra, soruda geçen konuya birkaç açıdan şöyle cevap vermek mümkündür:

1. Kur'an'da ve Hz. Peygamber (asm) Efendimizin hadislerinde Türklere gönderilen peygamberler hakkında bir bilgi yoktur.

2. Hz. Peygamber Efendimizin (asm) Türklerle ilgili hadisleri olmakla birlikte; "Türklere şu kadar peygamber gönderildi" veya "Bu peygamberlerin adlarından bazıları veya hepsi şunlardır, şu zamanlarda gönderilmişlerdir." gibi bir açıklaması yoktur. Böyle olunca Türklere gönderilen peygamberler hakkında Kur'an'da ve hadislerde bir bilginin olmadığı açıktır.

3. Türklere gönderilen peygamberler konusunda, ilk bilgi verilen kitap; Tamamı on iki cilt olup, ilk dört cildi 1912-1928 tarihlerinde Basılan Amasya Tarihi adlı kitaptır. Diyanet İslam Ansiklopedisinde adı Hüseyin Hüsameddin Yaşar olarak geçen, kendisine Abdizade Hüseyin de denilen kişi bu kitabı yazmıştır. 

4. Hüseyin Hüsameddin Yaşar (Efendi) adı geçen kitapta Türklere 24 peygamberin gönderildiğinden söz ederek, bunların adlarını verir. Bu konuda kullandığı kaynak, kendisinin bildirdiğine göre; "Şerhu Esmâi'l-Mürselîn" adlı bir kitap olarak gösterilir. Şu kadar var ki; böyle bir kitabın varlığı ve kime ait olduğu kendisi tarafından açıklanmaz. Kitabın yazarı, dönemi, kaç cilt olduğu, yazma mı, basılmış mı olduğu hakkında bilgi verilmez.

5. Hüseyin Hüsameddin Yaşar (1869- 1939), kendisi koyu bir Türkçü olan, "Amasya Tarihi" adlı kitabından başka eserleri de bulunan, ayrıca kuruluşundan itibaren "Tarih-i Osmani Encümeni" üyeliği yapan bir kimsedir.  

6. Prof. Dr. Mustafa Baş, Türklere Gelen Peygamberler; Kaynaklar ve Rivayetler Işığında Oğuz Kağan'ın Peygamberliği Meselesi" diye bir makale yayınlayıp, aynı bilgileri "Amasya Tarihi" adlı kitaptan naklederse de Mustafa Baş da Hüseyin Hüsameddin Yaşar'ın verdiği bilgileri "Şerhu Esmai'l-Mürselîn" adlı kitabı kaynak göstererek makalesine almıştır. Şu kadar var ki; bu ilim adamı da "Şerhu Esmâi'l-Mürselin" hakkında bilgi vermez. Bu kitabın yazarından, ne zaman basıldığından, hangi kütüphanede olduğundan söz etmez. Yani kitap hakkında bilgisi yoktur.

Şu halde, Türk peygamberlerin yer aldığı kaynak var mıdır, yok mudur bilinmez.

Bu durumda, bilinmeyen ve bulunamayan, ayrıca yazarı, kitabının yazıldığı zamanı ve basıldıysa baskı tarihi belli değildir. Böyle bir kitaptan alınan ve nakledilen bilgi de güvenilmezdir. Çünkü kaynak bilinemediği ve görülemediği için, "Şerhu Esmâi'l-Mürselin"in araştırılması ve peygamber adlarını hangi kaynak ve kaynaklara dayandırdığı da bilinmemektedir.

Bu açıdan konu hakkında "Türklere şu kadar peygamber gönderilmiştir, bunların adları şöyledir, şu zamanlarda gönderilmişlerdir, bu peygamberlerin kitapları şunlardır." gibi sağlam kaynaklara dayanan bir bilgiye sahip bulunmamaktayız. Bu konuda iddia edilen şeylerin de ilim dünyasında bir kıymet-i harbiyesi yoktur.

Bu konuda konu hakkında söylenenler için şu kaynaklara bakılabilir:

Akpınar, Turgut, Hüseyin Hüsameddin Yaşar" DİA, XVIII, İstanbul 1998, s. 551- 552;
Baş, Mustafa, Türklere Gelen Peygamberler; Kaynaklar ve Rivayetler Işığında Oğuz Kağan'ın Peygamberliği Meselesi", Oğuz-Türkmen Araştırmaları Dergisi, (OTAD), III, 2, 2019, Aralık s. 70-86. (dergipark.org.tr/en/download/article-file/916899)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet