“Allah’ın ilk yarattığı şey benim nurumdur.” rivayeti sahih midir; şerhi ve tahrici nasıldır?

Tarih: 16.02.2014 - 01:30 | Güncelleme:

Soru Detayı

- Sahih bir hadis-i şerifte "Hiç bir şey yokken Allah vardı, arşını suyun üzerine yarattı." buyurmuş, diğer bir hadiste "Allah ilk olarak kalemi yarattı." demişken, "Allah'ın ilk olarak yarattığı benim ruhumdur." rivayetinin sıhhat ve manasını nasıl anlamamız gerekmektedir?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

a) “Allah’ın ilk yarattığı şey benim nurumdur.” hadis rivayeti,  birçok hadis kaynaklarında yer almıştır:

Hz. Cabir anlatıyor:

“Ey Allah’ın Resulü! Anam-babam sana feda olsun, Allah’ın her şeyden önce ilk yarattığı şeyi bana söyler misiniz?” diye sordum. Şöyle buyurdu:

“Ey Cabir! Her şeyden önce Allah’ın ilk yarattığı şey senin peygamberinin nurudur. O nur, Allah’ın kudretiyle onun dilediği yerlerde dolaşıp duruyordu. O vakit daha hiçbir şey yoktu. Ne Levh, ne kalem, ne cennet, ne ateş / cehennem vardı. Ne melek, ne gök, ne yer, ne güneş, ne ay, ne cin ve ne de insan vardı." (bk. Aclunî, Keşfu'l-Hafa, 1/265-266)

- Cenâb-ı Hak, insanlığın babası Hz. Âdem'i yaratmıştı. Allah kendisine “Ebu Muhammed” künyesini ilham etmişti. Âdem bunun hikmetini sorunca da Allah: “Başını kaldır Arşa bak.” dedi. O da başını kaldırıp bakınca Arşın sütunlarında “Muhammed”in nurunu gördü. "Ya Rabbi, bu nur nedir?" diye sordu. Allah cevap olarak şöyle buyurdu: "Bu senin zürriyetinden bir peygamberin nûrudur ki, onun ismi göklerde Ahmed ve yerlerde Muhammed'dir. Eğer, o olmasaydı, seni yaratmazdım!" (Kastalanî, el-Mevahibü'l-Ledünniye, Kahire, ts.1/47)

- Benzer bir rivayeti nakleden Hâkim bunun sahih olduğunu belirtmiştir. (Hâkim, 2/672). Ancak Zehebi bu rivayetin mavzu olduğunu belirtmiştir. (Telhis-Hâkim ile birlikte- a.y)

b) “Allah’ın ilk yarattığı şey kalemdir.” hadisi de sahih kabul edilmiştir. (bk. Tirmizi, tefsiru sureti 68; Hâkim, 2/492)

Hâkim’in sahih olarak yaptığı değerlendirmeye Zehebi de katılmıştır. (Telhis-Hâkim ile birlikte- a.y)

c) Allah’ın ilk yarattığı şey sudur.

“Hem O’dur ki gökleri ve yeri altı günde yarattı. Bundan önce ise Arş’ı su üstünde idi.” (Hud, 11/7) mealindeki ayeti ile

 “Allah vardı ve onunla birlikte başka hiçbir şey yoktu. Arşı da su üzerindeydi” (Buharî, Bedul-ahlak,1)

hadisinden anlaşıldığına göre, önce su yaratılmış, sonra da arş yaratılmıştır. Ahmed b. Hanbel, 4/11,12 ve Tirmîzî, Tefsiru Sureti Hud,12'de “Allah yer ve gökleri yaratmadan önce arşı su üzerindeydi.” şeklinde rivayet edilen hadiste bu husus açıkça belirtilmiştir. Tirmizi, bu hadis rivayetinin “HASEN” olduğunu belirtmiştir. (bk. a.g.y)

Pek iyi, bu hadisler arasını nasıl telif edebiliriz?

İslam alimleri bu hususu şöyle değerlendirmişler:

- İlk yaratılan varlığın Kalem, Arş veya Su olduğuna dair farklı görüşler beyan etmişlerdir. Ancak alimlerin büyük çoğunluğuna göre, ilk yaratılan varlık su, sonra arş, sonra da kalemdir. Çünkü,

“Hem O’dur ki gökleri ve yeri altı günde yarattı. Bundan önce ise Arş’ı su üstünde idi.” (Hud, 11/7)

mealindeki  ayetin ifadesi, Suyun Arş’tan önce yaratıldığını göstermektedir. (bk. İbn Hacer, 6/289)

- "Allah, göklerle yeri yaratmadan elli bin sene önce, mahlûkatın kaderini (kalemle) yazdı. Arşı da su üzerindeydi.” (Müslim, Kader, 2/16)

hadis-i şerifinde de bu sıralamayı görmek mümkündür. (bk. İbn Hacere, a.g.y)

Bu hadis rivayetinde “Arşı da su üzerindeydi.” manasındaki ifadeden Suyun Arş’tan önce yaratıldığını anlamak mümkün olduğu gibi, “Allah, göklerle yeri yaratmadan elli bin sene önce, mahlûkatın kaderini (kalemle) yazdı.” ifadesinden de kalemin Arş ve sudan sonra yaratıldığını anlamak mümkündür. Çünkü kaderin yazılması, gök ve yerlerin yaratılmasından önceyle kıyaslanırken, Arşın su üzerinde olduğu gerçeği mutlak bir şekilde seslendirilmiştir.

- Bununla beraber, farklı hadis rivayetlerinde farklı sırlamalarla ilgili bilgilerden hareketle, şöyle bir değerlendirme yapmak da mümkündür:

Bu rivayetlerde yer alan ilk yaratılış kavramı nispidir / görecelidir. Alimlerin büyük çoğunluğu, bu göreceliliği nazara alarak konuyu değerlendirmiş ve Su ve onun üstündeki Arş’tan sonra, diğer yaratıklara nispeten ilk yaratılan nesnenin kalem olduğunu söylemişledir. (İbn Hacer, a.g.e)

- Bir kısım alimler, ilk yaratılan varlığın Hz. Muhammed (a.s.m)'in nuru olduğu hususunu aynı göreceliliği esas alarak  değerlendirmiş ve önce Hz. Muhammed (a.s.m)'in nuru, sonra su, sonra arş, sonra da kalemin yaratıldığını söylemişlerdir. (bk. Aclunî, Keşfu’l-Hafa, 1/265-266)

İlave bilgi için tıklayınız:

"Nur-u Muhammedî" ne demektir?
Levlake hadisi olarak bilinen "Sen olmasaydın, ey Habîbim, felekleri yaratmazdım."

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

Bu içeriği faydalı buldunuz mu?
Yorum yapmak için giriş yapın veya kayıt olun