Vahy-i gayr-i metluv nedir?

Değerli kardeşimiz,

كَمَٓا اَرْسَلْنَا ف۪يكُمْ رَسُولاً مِنْكُمْ يَتْلُوا عَلَيْكُمْ اٰيَاتِنَا وَيُزَكّ۪يكُمْ وَيُعَلِّمُكُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ  

“Nitekim kendi içinizden bir peygamber gönderdik. O size âyetlerimizi okuyor ve nefislerinizi arıtıyor. Ayrıca size Kitabı ve hikmeti öğretiyor.” (Bakara, 2/151)

Ayetin son kısmında Hz. Peygamberin (asm) insanlara Kitabı ve hikmeti öğretmesi nazara verilmiştir. Kitaptan murat Kur'an, hikmetten murat ise genelde Onun sünneti olarak açıklanmıştır. (Mesela bk. İbn Kesir, Tefsîru'l-Kur'ani'l-Azîm, I, 196; Sâbunî, Safvetu't- Tefasir, I, 106)

Kur'ana “vahy-i metluv” yani “tilavet olunan, namazda okunan vahiy” denilir. Ama Hz. Peygambere (asm) gelen vahiy bununla sınırlı değildir, bunun dışında bir de “vahy-i gayr-i metluv” vardır. Yani “tilavet olunmayan, namazda okunmayan vahiy.” Bu vahiy bir nevi ilhamdır, bununla da kendisine nice bilgiler verilmiş, nice sırlar öğretilmiştir. Hadis-i kudsiler de vahyin bu türüne aittir.

Örnek olarak şu ayete bakabiliriz:

مَاقَطَعْتُمْ مِنْ ل۪ينَةٍ اَوْ تَرَكْتُمُوهَا قَٓائِمَةً عَلٰٓى اُصُولِهَا فَبِاِذْنِ اللّٰهِ وَلِيُخْزِىَ الْفَاسِق۪ينَ

“Hurma ağaçlarından herhangi birini kesmeniz veya olduğu gibi bırakmanız hep Allah’ın izniyledir ve bu, fasıkları rezil etmesi içindir.” (Haşr, 59/5)

Hz. Peygamber (asm), kendisine hıyanet eden Beni Nadir Yahudilerini kuşatır, bu sırada savaş stratejisi açısından bazı ağaçları kestirir. Beni Nadir Yahudileri, "Ya Muhammed, yeryüzünde fesattan nehyederdin. Nasıl oluyor da hurma ağaçlarını kestiriyor ve yaktırıyorsun?" derler. (Beydâvî, Envaru't-Tenzil ve Esraru't-Te'vil, II, 480) Ayet, bu konudaki dedikodulara bir cevap niteliğinde gelmiştir.

Ayetin ifadesinden anlaşılacağı gibi, tartışmaya yol açan hurmalıkların kesilmesi, bizzat Allah’ın izniyle olmuştur. Kur’anın herhangi bir yerinde böyle hallerde hurmalıkların kesilmesi hakkında önceden indirilen bir ayet yoktur. O halde Hz. Peygamber (asm), hurmalıkların kesilmesi iznini vahy-i gayr-i metluv ile almıştır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet