Şüphesiz Allah aksıranı sever, hadisinden ne anlamalıyız?

- Pis ınsanlar da aksırır?..

Değerli kardeşimiz,

Esneme ile aksırmayı birbirinden ayıran ve aksırana "Yerhamükellah" demeyi öğütleyen hadislerdeki anlatım, aksırmanın bir ibadet olduğu gibi anlamlara gelmemektedir.

Bu hadislerdeki maksat, esnemenin kişinin gaflete düşmesi ve tembellik anlamına geldiği ve engellenmeye çalışılması gerektiğidir. Aksırma ise böyle değildir. Aksırma gaflet ve tembellik göstergesi değildir.

Konuyla ilgili bir hadis şöyledir:

“Muhakkak ki Allah aksırmayı sever, esnemekten hoşlanmaz. Binaenaleyh, biriniz esne(mesi gel)diği zaman elinden geldiğince onu önlemeye çalışsın. (Esneyip de ) hâh... hââh... diye ses çıkarmasın. Çünkü bu şeytandandır. Şeytan buna güler.” (Buharı, Edeb 125, 128; Ebu Davud, Edeb, 97)

Allah (c.c.) esnemeyi sevmez. Çünkü esneme bedene arız olan ağırlıktan ve duyu organlarında meydana gelen gevşeklikten doğar. İnsana gaflet, tembellik verir. Anlayışı zayıflatır. Bu yüzden Allah (c.c.) onu sevmez. Şeytansa işine yaradığı için onu çok sever.

Aksırmak ise, vücutta fazladan olan lüzumsuz salgıların atılmasına, bu ifrazatın atılması neticesinde vücudun ve dimağın hafiflik kazanmasına, ruhun zindeleşmesine, duyu organların kuvvetlenmesine sebep olduğu için Allah onu sever, şeytansa sevmez.

Ancak, Allah'ın sevdiği aksırma nezle sebebiyle olan aksırma değildir. Nezle sebebiyle meydana gelen aksırmalar bir nevi rahatsızlıktan doğduğu için makbul değildir.

Bununla beraber, İmam Nevevî hangi sebeple olursa olsun aksıran bir Müslümana "yerhamükellah = Allah sana rahmet etsin" diye duada bulunmak müstehaptır.” demiştir. (bk. Aynî, Umdetü'1-Kârî, ilgili hadisin şerhi)

Hadis-i şerifte esnemenin şeytandan olduğu haber verilmektedir. Esnemenin şeytandan olmasından maksat, şeytanın bundan memnun olması ve bunu çok arzu etmesidir. Bir başka ifadeyle esnemenin şeytana izafe edilmesindeki izafet, rıza ve irade izafetidir. Yani şeytanın rızası ve iradesi sebebiyle esneme, ona izafe ve nisbet edilmiştir.

İbnü'l-Arabî'nin açıklamasına göre, aslında şeriat her çirkin işi şeytana nispet eder. Çünkü şeytanın işi insanın çirkin işler yapmasına vasıta olmaktır. Hayırlı işleri de meleğe nispet eder. Çünkü meleğin işi insanın hayırlı işler yapmasına vasıta olmaktır..

Esnemesi gelen kimse ya eliyle ağzını kapatarak, dudaklarını kapatarak, esnemeyi önlemek suretiyle, şeytanın esneme esnasında yüzde meydana gelen çirkinliği görerek gülüp sevinmesine ya da şeytanın ağız boşluğundan sızarak içeri girmesine fırsat vermemeli, esneme esnasında çıkan sesini alçaltmalı, esnemenin en kısa zamanda sona ermesine çalışmalıdır.

Nitekim bir hadiste Peygamber Efendimiz (asm),

“Biriniz esnediği zaman (eliyle) ağzını tutsun. Çünkü şeytan girer.” (Müslim, Zühd, 58)

buyurarak buna dikkat çekmiştir.

Aksırmanın da kendine göre edepleri vardır. Bunları şu şekilde özetleyebiliriz:

- Aksıran kimse elden geldiğince sesini alçaltır.

- Aksırınca "elhamdülillah" der.

- Yüzünü eliyle kapatarak, ağzından ve burnundan saçılan salgıların sağa sola yayılmasını önler.

- Etrafında bulunan kişilerin üzerine doğru aksırmaktan kaçınır. (Aynî, a.y.)

İlave bilgi için tıklayınız:

- Hapşırmak Allah'tan, esnemek şeytandanmış, neden böyle açıklar mısınız?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet