Sahabilerimiz insaflı davranmadılar, sözü ne demektir?

- Peygamberimizin Uhud savaşında dağa doğru çıkarken kendisini koruyan 7 sahabinin şehid olması sonrası “Bize insaflı davranmadılar” ifadesini nasıl anlamalıyız?
- Yedi kişinin hepsi de, böylece ilerleyip müşriklerle çarpışarak şehit oldukları zaman, Peygamberimiz aleyhissalatü vesselam, herhalde, kendilerini düşmanla baş başa bırakarak dağılanlar için olmalı ki; "Sahabilerimiz bize karşı hiç de insaflı davranmadılar!" buyurdu. (Ahmed b. Hanbel, Enes'ten)

Değerli kardeşimiz,

Bu hadisin doğru tercümesi şöyledir:

Hz. Peygamber Uhud savaşı sırasında sahabenin yenilgiye uğrayıp dağılmasından sonra yanında -iki kişi Kureyşten, yedi kişi de Ensardan olmak üzere- 9 kişi kalmıştı. Müşriklerin şiddetli hücumlarına karşı, Hz. Peygamber, “Bunları bizden defeden kimseye Allah rahmet eylesin!” dedi.

Bunun üzerime Ensardan bir adam kalkıp bir saat kadar savaştı ve şehit oldu. Hz. Peygamber (asm) aynı sözünü tekrar etti ve birbirinin peşi sıra Ensardan yedisi de şehit oldu. Bunun üzerine Peygamberimiz (asm) yanındaki (Kureyşli) iki arkadaşına hitaben: “(Bu şehit olan yedi) Arkadaşlarımıza insaflı davranmadık.” diye buyurdu. (İbn Hanbel, 7/418)

Diğer bir rivayete göre, Hz. Peygamber (asm)'in teşvik cümlesi şöyledir:

“Bunları bizden defeden kimse cennette benim refikim olur.” (İbn Hanbel,  21/443)

Müslim’in rivayetinde de, bu cümle “Bunları bizden defeden kimse cennette benim refikim olur veya cennet onun olur.” (Müslim, h. no: 1789) şeklindedir.

- Bu ifadeyle, Peygamberimiz (asm): Ölen arkadaşlarına karşı -bir beşer olarak- duyduğu üzüntüyü belirtmiştir. Yoksa, başta yaptığı duasının reddedilmesi söz konusu olmadığı gibi, onların şehitlik mertebesine kavuşması da hayıflanan bir netice değildir.

- İmam Nevevi’nin bildirdiğine göre, alimlerin cumhuru, metinde geçen Arapça ifadeyi “Arkadaşlarımıza insaflı davranmadık” manasına gelecek anlamda “ma ensafna ashabena / ihvanena” şeklinde okumuşlardır.

Bununla Peygamberimiz (asm), yanındaki iki Kureyşliye bir nevi sitem etmiştir.

Az da olsa bazı kimseler, bu  cümleyi “ma ensafena ashabuna” “Arkadaşlarımız bize insaflı davranmadılar.” şeklinde okuyup anlamışlardır. Bu manaya göre, Peygamberimiz (asm), bununla “savaş meydanını terk edenleri” kastetmiştir. (bk. Nevevi, Şerhu Sahihi Müslim, 12/147-148)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet