Ramazan hatmine önceden başlasak olur mu?

- Ramazan hatmine birkaç gün önceden başlamanın bir sakıncası olur mu?
- Yoksa illa Ramazan’ın ilk günü mü başlamak gerekir?

Değerli kardeşimiz,

Kuran hatmine ramazan girince başlanacak diye bir kural yok, mümkünse her gün az da olsa Kuran okumak esastır. Bu nedenle bir Müslümanın ramazan ayında okumayı düşündüğü hatim için, ramazan girmeden başlamasının bir sakıncası olmaz. Ancak hatim bitince yeni bir hatme başlaması ve ramazanın kalan günlerinde de Kuran okumaya deva etmesi sünnete uygun olanıdır.

Unutmamak gerekir ki, ramazanda yapılan her ibadetin sevabı diğer günlere ve aylara göre daha fazladır ve bereketi daha çoktur. Bu açıdan ramazan girmeden hatme başlayan kardeşlerimizin, hatim bitince yeniden bir hatme başlayarak Kuran okumaya devam ederlerse, ramazanın feyzinden ve bereketinden istifade etmeye de devam etmiş olurlar. Yoksa, o bereket ve feyizden mahrum olmak söz konusu olabilir.

Bu kısa bilgiden sonra detaya gelince:

"Mukabele", bir başkasının Kuran-ı Kerîm’i okuyuşunu takip etmek ve bu suretle hatim indirme anlamında kıraat terimidir.

"Mukabele" sözlükte, “iki şeyi birbiriyle karşılaştırmak” anlamına gelen mukabele, üç aylarda ve bilhassa ramazanlarda cami, mescid ve evlerde daha çok sabah, öğle, ikindi namazları öncesinde hâfızlar tarafından okunan Kuran’ı takip etmek suretiyle hatim indirme geleneğine ad olmuş, zamanla hafızların bu okuyuşları için de aynı terim kullanılmıştır.

Bu gelenek, Hz. Cebrail’in (as) ramazan aylarında her gece Hz. Peygamber (asm) Efendimize gelerek o ana kadar nazil olan ayet ve sureleri karşılıklı okuyup kontrol etmelerine dayanır.

Kuran’ın ramazan ayında nazil olmaya başlaması, bu ayda yapılan amellerin diğer zamanlara göre daha faziletli kabul edilmesi de geleneğin yaygınlaşmasında etkili olmuştur.

Resul-i Ekrem (asm) Efendimizin ahirete göç etmesinden önceki son ramazanda mukabele iki defa gerçekleşmiştir. (bk. Buhari, Bedü’l-vaḥy 5; Müslim, Fezailü’ṣ-ṣaḥabe, 98, 99)

Sahabeden bazıları ramazan ayı gelince aile fertlerini toplayarak onlara mukabele okurlardı. (bk. Nevevî, Tibyan, s. 131 vd.)

Bugün İslam dünyasında yaşatılan mukabele geleneğinde esasta bir değişiklik yoktur. Makedonya gibi bazı Balkan ülkelerinde mukabeleye üç aylar girince başlanmakta, receb, şaban ve ramazan aylarında hatim indirilmektedir. Eski İstanbul ramazanlarında camilerde mukabele okumaya ramazandan on beş gün önce başlanır, hatim duası Kadir Gecesi öncesi ikindi namazında yapılırdı. [Balıkhane Nazırı Ali Rıza Bey, İstanbul’da Ramazan Mevsimi (nşr. Ali Şükrü Çoruk), İstanbul 1998, s. 38, 64].

Buna göre, bazı bölgelerde Ramazan ayından önce başlanıp Kadir Gecesi bitirilir ve duası yapılırsa, bu durumda eğer hatim biter bitmez yeni bir hatme niyet edip okunmaya devam edilirse ecri mükâfatı çok büyüktür. Kadir Gecesi'nde hatmin duası yapılıp Kur’an okumaları sonlandırılırsa bu uygun değildir. Zira Ramazan ayının son günleri ve en kıymetli günleri Kuran-ı Kerim okunmadan geçirilmiş olur.

Demek ki, esas olan ramazanın her gününde Kur'an-ı Kerim okumaktır. Hatme erken başlanırsa, hatim bitince yenisine başlanır böylece hem yeni bir hatme başlanmış hem de ramazanın bütün günlerinde Kuran okuma sevabına, faziletine ve bereketine nail olunmuş olur.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet