Hayalperestlik kötü bir şey mi?

- Tüm zamanlarımda hep hayaller kuruyorum. Hayalperest, hayalci biriyim. Sizce ben neden hayallerde yaşıyorum?

Değerli kardeşimiz,

Hayal kurmak diğer beyin faaliyetleri gibi insanın hayatını zenginleştirmek ve güzelleştirmek için yaratılan bir bilişsel yetenektir. Ayrıca birçok buluşun da nedenidir.

Bundan dolayı Einstein, “Hayal, bilimden daha önemlidir; çünkü bilim sınırlıdır. İnsan, aklın sınırlarını zorlamadıkça hiçbir şeye ulaşamaz.’’ der.  

Ancak her şeyin fazlası zararlı olduğu gibi hayal kurmanın da fazlası zararlıdır. Bunun ölçüsünün ne olduğunu, kesin çok net ortaya koyamasak da şu genel özellikleri belirtebiliriz:

Eğer hayal kurmak, kişinin kontrolünden çıkmış ise, saatlerini alıyorsa, günlük işlerini aksatıyorsa, kişi günlük gerçeklerden kopuk yaşıyor ve bu durumdan dolayı da çok rahatsızlık duyuyorsa, burada sağlıksız bir hayal kurmadan söz edilebilir. 

Muhtemelen sizde olan da budur.

Bunun tespiti ve çözümü için mutlaka bir ruh sağlığı uzmanından yardım alınmalıdır. Çünkü aşırı hayal kurmak bir neden değil, belirli rahatsızlıkların sonucudur. Altta yatan o rahatsızlıklar giderilmeden hayalperestlik de yok olmaz.

Yapılan araştırmalarda çocukluk yaşında istismara ya da travmaya maruz kalan kişilerde, aşırı kaygılı olan, uzun dönem depresyondan çıkamayan, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan kişilerde daha sıklıkla görülmektedir. Ancak sizin rahatsızlığınız bunlardan birisinden de kaynaklanabilir veya başka bir neden de olabilir. Bunu ancak bir uzman tespit edebilir. Bundan dolayı bir uzmanla görüşmeden kendinizi “hayalperest” diye etiketlemeyin.

Bunun yanında kendi kendine bazı konularda farkındalık kazanarak bu çerçevedeki rahatsızlığınızı hafifletebilirsiniz. Çünkü insanların yaptıkları davranışların altında çoğunlukla bilinçdışı nedenler olduğu için onları kontrol edemez. Ancak nedenini bilirse, yani bilinç seviyesine gelirse kontrol etmesi kolaylaşır, aşırı hayal kurmayı engellemesi artık onun iradesine kalmıştır.

Mesela, işe en çok neyi hayal ettiğinizi düşünerek başlayabilirsiniz. Çünkü insan çoğunlukla ya ihtiyacı olan şeyleri arzular ya da kendisinde eksik olan şeyleri hayal eder. Sevilmek, başarılı olmak, ünlü olmak, özgüvenli olmak gibi istekleri varsa, kendisini bu rollerde hayal eder.

Eğer siz de bu konularda hayal kuruyorsanız, bunu fark ettikten sonra hayallerinize hakim olmanız daha kolay olacaktır.

Demek ki, kendinizi bu konularda bilinçsel olarak geliştirildikçe hayal kurmaya gerek kalmayacaktır.

Mesela, çalışarak başarılı olursanız, artık başarılı birisinin rolünü oynamanıza gerek de kalmaz. Veya kendinizi ünlü birisi olarak hayal ediyorsanız, ünlü kişilerin hayatlarını inceleyin. Göreceksiniz ki, sadece ünlü olmak onlara huzur ve mutluluk getirmemektedir. Onların büyük bir kısmı, ileri yaşlarında köylere, kırsal kesimlere taşınarak sıradan birisi gibi yaşamaktadırlar. Bu konuda bilinçlenmeniz sizi hayal kurmaktan uzaklaştıracaktır.

İnsanlar bazen de intikam almak, adalet duygusunu tatmin etmek için hayal kurarlar.

Eğer kişi geçmişte ezilmiş ise, güçlü olup başkalarını ezmek ister ve kendisini zalim, güçlü, kuvvetli rolünde hayal ederek rahatlar.

Eğe kişi fakirlik çekmiş ise, kendisini zengin olup herkese yardım eden rollünde hayal ederek, o duygusunu tatmin etmeye çalışır.  

Bazen çok kaygılı olduğu için kaygısından kurtulmak için hayallere sığınır.

Burada ise, çözüm kaygının üzerine gidip onun hafifletmektir.

Üzerimize düşenleri yapıp, kadere ve kısmetinize razı oldukça, Allah’a tevekkül ettikçe kendinizi daha iyi hissedeceksiniz. Cenab-ı Hak, Kuran-ı Keirm’de şöyle buyuruyor:

"De ki: Allah bizim için ne yazdıysa, başımıza gelecek ancak odur. O bizim Mevlamız’dır. Müminler, yalnızca Allah’a güvenip dayansınlar." (Tevbe, 9/51)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet