Mahşerde ilk soru nedir?

Değerli kardeşimiz,

Kıyamet gününde diriltilecek olan mükelleflerin hesaba çekilmek üzere bir araya toplanmasına haşir, toplanacak yere de mahşer denir.

Burada yapılacak sorgulama herkesin kendi durumuna göre olacaktır.

Dünyanın bir iş görme ve çalışma, ahiretin karşılık bulma yani mükâfat veya ceza yurdu olduğu şüphesizdir. Karşılık, yapılan işin durumuna göre, nimet veya azap şeklinde olacaktır.

Kuran’da yer alan hesap kavramına ve hadislerin açık ifadesine göre, kıyamet gününde inceden inceye hesaba çekilecek kimse hüsrana ve azaba maruz kalacaktır.(1) Çünkü yaratana karşı kulluk görevini, yaratılmışlara karşı insanlık vazifesini hakkıyla yerine getirip, bunun hesabını vermek zordur.

Bütün mükelleflerin hesabını görme yetkisi şüphesiz ki hesap gününün maliki olan Allah’a aittir.(2)

Hadiste belirtildiği üzere, kıyamette hesap öncesi bekleyiş uzun sürecek ve insanlar bundan büyük bir ızdırap duyacaktır. (3) Nihayet Son Peygamber Hz. Muhammed (asm) Efendimizin niyazı üzerine başlayacak olan hesaba, ilkin onun ümmeti çağrılacaktır.(4)

O gün insanlara sorulacak ilk soru imanla ilgili olacaktır. İmanı olan insanlar ise amelinden sorgulanır. Mahşerde kimlerin nelerden sorguya çekileceği konusunda şöyle bir sıralama yapılır:

● Yahudi ve Hristiyanlar Allah’ın eş ve oğul edinip edinmediğinden,

● Müşrikler şirklerinden,

● Peygamberler ümmetlerinden ve davetlerinden,

● Mütekebbir kibrinden,

● Mümin namazdan, ibadetlerinden, zulümden, ömründen, malından, vücudundan, ilminden vb. hususlardan hesaba çekilir.(5)

Hesaba tabi tutulmayacak veya hesabı hafif geçecek kişilerin başında, Allah yolunda savaşıp şehit düşenler gelir.(6)

İslam dininde namaz, en çok tekrar edilen, bu sebeple de ifası sürekli azim ve irade isteyen, dini hayatın en belirgin göstergesi konumunda bulunan bir ibadet niteliği taşıdığı için olmalıdır ki, imandan sonra en değerli amellerden kabul edilmiş(7) ve kıyamet gününde hesabın namazdan başlayacağı haber verilmiştir.(8)

Mahşerde çocuklara ve aklı olmayan mecnunlara, delilere sorgu yoktur. Müşrik çocukları hakkındaki genel eğilim, onların da cennette olacağı ve cennetliklerin hizmetinde bulunacakları şeklindedir. Onların "Araf"ta olacağını söyleyenler de vardır.(9)

Peygamberimiz (asm) kıyamet günü beş şeyden hesaba çekilmedikçe, kulun Rabbinin huzurundan ayrılamayacağını bildirmektedir:

- Ömrünü nerede harcadığından,
- Ne amelde bulunduğundan,
- Malını nerede kazanıp nereye harcadığından,
- Vücudunu nerede eskittiğinden,
- Bildiği ile ne derece amel ettiğinden hesaba çekilecektir.(10)

Peygamber (asm) Efendimiz, kişinin ölmeden önce, üzerinde hakkı bulunan kimselerle helalleşmesini aksi taktirde hesap gününde sevaplarını kaybedeceğini ve hakkını gasp ettiği kimsenin günahlarını yükleneceğini haber vermektedir.(11)

Hesapta, bütün kulları sorguya çekip, yaptıklarını onlara ikrar ettirmek, peygamberleri, melekleri ve diğer varlıkları şahit tutarak ileri sürülebilecek mazeretleri ortadan kaldırmak, Allah’ın iyi kullarına karşı lütufkârlığını gösterip, affediciliğini fiilen ispat etmek, cezalandırdığı kullarına karşı ise adil davrandığını ortaya koymak, bu vesileyle itaat eden kullarını aziz kılıp isyankârları zelil kılmak, böylece insanları bekleyen akıbete dikkat çekerek dünyada yararlı işler yapmaya teşvik edip, kötülükten sakındırmak gibi hikmetlerin bulunduğu unutulmamalıdır.(12)

Kaynaklar:

1) Buhari, İlim, 35; Müslim, Cennet, 79-80.
2) Fatiha 1/4.
3) Müslim, İman, 325.
4) Müsned, 1, 282; İbn Mâce, Zühd, 34.
5) Gölcük, Şerafeddin; Toprak, Süleyman, Kelam, s. 477.
6) Müsned, V, 287.
8) Tirmizî, Salât, 188; Ebû Davud, Salât, 145.
9) Gölcük, Şerafeddin; Toprak, Süleyman, Kelam, s. 477.
10) Tirmizî, Kıyâmet, 1.
11) Buhari, Mezalim, 10.
12) bk. TDV İslam Ansiklopedisi, Haşir md.; Emrah Karaduman, Kur'an ve Sünnette Haşir ve Mahşer, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2013.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet