Kuran'ın sırrı Fatiha suresinde mi saklı?

"Allah 104 kitap indirdi.104 kitabın sırrını 4 kitapta topladı. Dört kitabın sırrını Kur'an'da Kuran'ın sırrını Fatiha sûresinde, Fatihanın sırrını da şu iki cümle de topladı; İyyâke Nabudu ve İyyâke Nestaîn" - Bu sözler Hasan Basri’ye mi aittir?
- İnternet, sosyal medya gibi mecralarda sözün altında Hasan Basri yazıyor eğer, onun sözü ise nerede söylemiştir?

Değerli kardeşimiz,

Bir rivayete göre, Hasan-ı Basri Hazretleri şöyle demiştir:

"Allah 104 kitabı indirdi. Bunların ilimlerini de şu dört kitapta, Tevrat, İncil, Zebur ve Furkan’da topladı. Sonra bu 4 kitabın bilgilerini Furkan’a / Kuran’a koydu. Sonra Kuran’ın ilimlerini 'Mufassal' kısmına koydu. Sonra Mufassalların ilimlerini Fatiha suresinde koydu. Öyle ki Fatiha suresinin tefsirini öğrenen kimse, indirilmiş bütün (semavi) kitapların tefsirlerini öğrenmiş olur." (bk. Beyhaki, Şuabu’l-iman, 4/44;  Suyutî, ed-Durru’l-Mensur, 1/16)

Ancak bu sözün asıl kaynağı olan Beyhaki ve Suyuti’de “Fatiha’nın sırrını da şu iki cümlede topladı; İyyâke Nabudu ve İyyâke Nestaîn...” şeklindeki bilgiye rastlayamadık.

Fatiha suresi Kuran’ın özetidir

İnsan kainatın küçük bir misali olduğu gibi, Fatiha suresi de Kuran’ın nurlu bir timsalidir.

Kur'an-ı Kerim’in temel maksatları olan, Tevhid, Nübüvvet, Haşir, "Adalet ve ibadet" Fatiha suresinde de mevcuttur.

Bu sure, bütün hamdin Allah’a has olduğunu beyan ile başlar. Bu ise tevhidi ifade eder. Daha sonra, Allah’ın bütün alemlerin yegâne Rabbi olduğuna "Rabbü’l-âlemin" ismiyle vurgu yapılır. Bu da yine tevhidin -tevhid-i rubûbiyetin- ilanıdır.

"Malik-i yevmiddin", haşir ayetlerinin; "iyya ke na’büdü", ibadet ayetlerinin bir temsilcisi gibidirler. Bütün dua ayetleri "iyya ke nestein"de özetlenmiştir.

Sırat-ı müstakim üzere bulunan ve kendisine ilahi inamların, ihsanların edildiği zümre (enamte aleyhim), en başta, bütün peygamberlerdir. Dolayısıyla burada bütün peygamber kıssalarına da işaret vardır.

Demek ki, sırat-ı müstakim, bir başka ayette belirtildiği gibi “nebilerin, sıddıkların, şüheda ve sâlihlerin yolu” olduğu nazar alındığında, bütün peygamber kıssalarının ve sâlih kimselere dair bahislerin de Fatiha'da mücmel olarak bulunduğu anlaşılır. Bunların tamamı Allah’ın kendilerine inam ettiği, ihsan ettiği (enamte aleyhim) bahtiyar insanlardır.

Öte yandan, Kur'an-ı Kerim’de ne kadar ilahi isim geçmişse, bunları temsil etmek üzere Allah, Rahman ve Rahîm isimleri zikredilmiştir.

Allah’ın gazabına uğramış ve onun nurlu yolundan sapmış bulunan bütün insanlar ise "mağdup" ve "dâllîn" kelimelerinde özet olarak mevcutturlar.

Firavun’dan, Karun’dan Ebu Leheb’e kadar, Allah’ın gazabına uğrayan, doğru yoldan sapan kimselere gelince bunların hepsi "mağdup" ve "dallin" güruhundandırlar ve Fatiha’nın son kısmı bunların kıssalarının bir hülasası gibidir.

Besmelenin Fatiha’nın özeti olmasını şöyle anlamak mümkündür:

Kur'an-ı Kerim, Allah’tan, dünyadan ve ahiretten bahsetmektedir. Besmele ise, bütün bunların çekirdeği gibidir. O da Allah’ın ismiyle başlar, Rahman ismiyle dünyaya, Rahîm ismiyle de ahirete işaret eder.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Kur'an Fatiha'da, Fatiha Besmele'de, Besmele de "be" harfindedir ...

- Yasin suresinin Kuran-ı Kerim'in kalbi olarak gösterilmesinin ...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet