Kur’an ile ilgili ayette “hü” zamirinin olmayışının özel bir nedeni var mı?

- Rahman suresinde “allemel Kur'an” ve “allemehül beyan” ayetlerinde “beyan” kelimesi “hü” zamiriyle kullanılırken, Kur’an ile ilgili ayette “hü” zamirinin olmayışının özel bir nedeni var mı?

Değerli kardeşimiz,

Önce ayetlere ve meallerine bakalım:

الرَّحْمَنُ * عَلَّمَ الْقُرْآنَ * خَلَقَ الْإِنسَانَ * عَلَّمَهُ الْبَيَانَ

Rahman. Kur’an’ı öğretti. İnsanı yarattı. Ona beyanı öğretti. (Rahman, 55/1-4)

Şimdi sorunuzun cevabını verelim:

Zamir: İsmin yerini tutan kelimedir. Mesela “Allah her şeyi bilir ve o her şeyi görür.” cümlesinde “o’’ zamir olup Allah lafzı yerine kullanılmıştır.

Demek, bir zamiri kullanabilmemiz için onunla ilgili bir ismin daha önce geçmesi gerekir.

عَلَّمَ الْقُرْآنَ ayetinden önce “Kur’an” lafzı açıkça zikredilmediği için “Kur’an” lafzı açıktan gelmiştir. Eğer orada “hü” zamiri kullanılsaydı -zamir önceki isme işaret edeceği için- mana “Rahman’ı öğretti.” şeklinde olurdu. Hâlbuki mana, “Rahman’ı öğretti.” değil, “Kur’an’ı öğretti.” şeklindedir. Bu sebeple burada zamir kullanılmamıştır.

عَلَّمَهُ الْبَيَانَ ayetinde ise “hü” zamiri kendinden önce geçen “insan” lafzına mütealliktir. Zira öncesinde “insan” lafzı açıktan zikredilmiştir. Yani mana, “İnsanı yarattı, ona öğretti.” şeklindedir. Eğer “insan” lafzı, zamirin öncesinde açıkça zikredilmeseydi, burada da meful açık isim olarak gelecek ve ayet-i kerime, عَلَّمَ الْإِنسَانَ الْبَيَانَ şeklinde olacaktı. Ancak öncesinde “insan” lafzı açıkça zikredildiği için açık isme gerek olmamış, zamirle yetinilmiştir.

Demek mesele, zamirin öncesinde açık bir ismin geçip geçmediği ile alakadardır. Yoksa özel bir mana yoktur.

Bir de -eğer kabul ederseniz- bir hatırlatmada bulunmak isteriz: Bunlar Arapçanın çok kolay meseleleridir. Bu kolay meseleleri bilmeden ayetlerin Arapçasıyla meşgul olmak kişiye zarar verebilir.

Dolayısıyla ya Arapçayı çok iyi öğrenip tefsirlerle Kur’an’ı anlamaya çalışmak lazım ya da sadece tefsir kitaplarını okuyarak ayetlerin Arapçasıyla ilgilenmemek lazım. Dua eder, dua bekleriz...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet