Kocamdan boşandım, bundan sonrası için Müslümanca nasıl bakmalıyım?

- Evliliğim birçok nedenden dolayı devam etmedi. En sonunda aileme de danışarak anlaşmalı olarak boşandık. Haliyle üzüldüm niye böyle oldu diye içimde bulunduğum duruma.
- Bir kadın olarak, bundan sonrası için Müslümanca nasıl bakmalıyım? Tavsiyeleriniz ne olur?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Boşanma, evli çiftlerin hayatlarında yaşadıkları en derin travmalardan biridir. Etkisi, çiftler üzerinde olduğu gibi, çocuklar üzerinde de ömür boyu devam edebilir. Burası inkâr edilmez bir gerçektir. Ancak diğer taraftan da yüksek çatışmalı evliliklerin, çiftlerin ve çocukların psikolojileri üzerinde daha kötü bir etkisi olduğu da biliniyor. 

Dolayısıyla sağlıklı boşanma sağlıksız süren bir evlilikten daha doğru bir çözüm olabilir.

Dünyada ölümden başka her şeyin bir çaresi vardır.

İnsan, düşünen, gelişen ve değişen bir varlık olarak yaratılmıştır. Bu gerçeğe inanan boşanmış çiftler, kadere imanları, sağduyulu düşünmeleri, güçlü kişilik/karakter yapıları, geniş çevre desteği ile bu travmayı en hafif hasarla atlatırlar. İleride de muhtemel yeni uyumlu bir evlilikle daha da çok rahatlayabilir.

Bu süreci daha da hafif şekilde atlatabilmenin yolu; öncelikle boşanma sürecini, boşanma sonrasını, boşanma sonrasında anne-baba-çocuk ilişkisini ve eski eşle ilişkileri sağlıklı yürütebilmekten geçer. Bunun yanında yeni hayatınızda ihtiyacınız olan mesleki ve bilgi donanımına sahip olmak için gerekli adımları atmaktır.

1) Kendinizi çaresiz hissedip, üzülmek yerine çarelere odaklanın

Boşanan kadınların içine düştüğü en kötü ruh hali, kendisini güçsüz, savunmasız ve yalnız hissetmesidir. Bu durum kadını, depresyona sokup, iyice içine kapanmasına neden olabilir. Bunun yerine, “hayatta ölümden başka her şeyin çaresi var”, düşüncesiyle size yakın çevrenizle de istişare edip, bir an önce kişisel güçlenmenize önem verin. Her kadının güçlü yönleri vardır. Bu yönünüzü ortaya çıkarmaya çalışın.

2) Kendinizi sorgulayıp, hatalarınıza ve yanlışlarınızı gözden geçirin

Bu süreçte yapmanız gereken bir diğer şey ise, kötü giden evlilik hayatınızı gözden geçirip kendi hatalarınıza odaklanarak, bunları telafi etmenin yollarını aramaktır. Çünkü bir evlilik ilişkisinde sorun yaşanmışsa, bunda her iki eşin de -oranlar farklı da olsa- sorumluluğu vardır.

Siz de bundan sonraki hayatınızda daha sağlıklı ikili münasebetler kurmanız için kendinizi suçlamadan, aşağılamadan hatalarınızı gözden geçirin ve düzeltin.

3) Düzenli bir geliriniz yoksa, yaş ve mesleğinize uygun bir eğitim edinin

Boşanma sonrasında kadın da ve erkek de hayatın farklı alanlarında zorluklar çekiyor. Her ikisi de boşanma sonrasında ruhsal, ekonomik, psikolojik ve sosyal sorunlarla karşı karşıya kalıyorlar. Ancak kadın, eğer düzenli bir geliri yoksa, daha fazla ekonomik kaygılar yaşamaktadır.

Bu durumda iseniz, yani düzenli bir geliriniz yoksa kendi iaşenizi sağlamak için yaşınıza ve eğitim durumunuza uygun bir meslek edinmekle işe başlayabilirsiniz. Bu konuda özgüven kazanırsanız, kaygılarınız da hafifleyecektir.

Unutmayın rızkın kefili Allah’tır. Siz gayret gösterin, O sizi aç bırakmayacaktır.

4) Çalışacağınız yerin seçiminde, evli bir kadından daha fazla dikkat edin

Boşanmış bir kadın olarak maalesef bazı kötü niyetlilerin tacizine maruz kalma ihtimali var. Bu ihtimal, güvenmediğiniz bir iş yerinde veya iş sahibi yanında sizi sürekli tetikte tutacağı gibi, çocuklarınız ve yakın çevrenizi de tedirgin edecektir. 

Bunun için, geçim kaygısını kapılıp, tanımadığınız bir yerde çalışmayı tercih etmeyin.

5) Çocuklar üzerinden eski kocanızı asla kötülemeyin, saygınlığını  koruyun

Eşinize ne kadar kızgın olursanız olun, onu çocuğunuza kötülemeye çalışmayın. Dünyanın en kötü babası da olsa, onun sahip olduğu tek babası odur. Bu da onu sevmesi için yeterlidir. Onu eleştirdiğinizde çocuğunuz sevdiği birini sevmemek zorunda kalacak, bu da onu çelişkiye sokup, suçluluk hissetmesine neden olacaktır. Veya çocuk bu şekilde babasına karşı saygısını ve sevgisini kaybedecektir, araya duygusal mesafeler koyacaktır.

Eski eşiniz, çocuklarınız üzerinden sizi eleştiriyor ve haksız ithamlarda bulunuyorsa, bunu mümkünse onunla konuşun, çocuklarınızla değil. Çocuklarınız, bu konuda size soru sorduklarında veya konuyu açtıklarında yaşlarına uygun bir üslupla kendinizi anlatın, ama eşinizi kötülemeyin. “Babanız yanlış algılamış olabilir; şu anda kızgın olduğu için duygusal düşünmüş olabilir. Biz bu konuyu kendisiyle konuşuruz. Ona karşı saygı ve sevginizi eksik etmeyin.” demeniz hem çocuklarınıza iyi gelecek hem de sizin boşanma sonrası travmayı daha sağlıklı atlatmanıza yardım edecektir.

6) Çocukların babalarıyla görüşmesi için onları teşvik edin

Çocukların sağlıklı gelişimi için hem anneye hem de babaya ihtiyaçları var. Bu hem kızlar hem de erkekler için geçerlidir.

Ancak özellikle erkek çocukların babalarıyla bir arada olmasına, sıklıkla görüşmelerine daha fazla ihtiyaç var. Çünkü erkek çocuğun cinsiyet gelişiminde baba varlığıyla bir rol modeldir. Çocuk ona bakarak, cinsiyet kimliğini oluşturur, erkek olduğunu, farklı olduğunu anlar. Erkeklere özgü davranış ve tutum geliştirir. Aksi halde, ergenlik döneminde kimlik karmaşası yaşayabilir.

7) Mümkün olduğu kadar eski eşinizle bir araya gelmemeye çalışın

- Eski eşiniz, boşandıktan sonra sizin için artık yabancı bir erkektir. “Medeni davranmak” adına zaman zaman bir araya gelmek, sohbet etmek, yemek yemek, başta dini açıdan olmak üzere her ikinizin ruh sağlığı ve huzuru açısından da uygun değil. Çünkü eski yaraların veya sevdaların canlanmasına neden olabildiği gibi, yeniden evliliğe de engel olan, yeni bir evlilik yapılmışsa, buna da büyük zarar veren bir durumdur. Ayrıca çevre tarafından da yanlış anlaşılmalara neden olabilir.

Çocuklar için de sonuçları kötü olan bir durumdur. Çünkü çocuk anne ve babasını bir arada gördüğünde ümitleniyor, tekrar evleneceklerini düşünüyor. Evlenmeyince de inanılmaz derecede hayal kırıklığı yaşamaktadırlar.

Ancak çocukların özel günlerinde, hasta ve önemli sorunlarında diğer aile üyelerinin de bulunduğu bir ortamda bir araya gelinebilir. Bundan da kaçınmayın. Bu çerçevede çok mecbur kalınmadıkça sosyal medya üzerinden de yazışma yapılmaması, sınırlı bir iletişim içinde kalınması daha sağlıklı bir durumdur.

Eğer yeni bir evlilik yapmışsanız, eski kocanızla görüşmeniz gerektiğinde mutlaka yeni eşinize bilgi verin.

8) Geçim kaygısıyla yeni bir evlilik için çok acele etmeyin

Boşanmalardan sonra, bazı kadınlar eski eşe inat hemen evlenmek isterler. Veya kadınlar, geçim kaygısı, korunamama korkusu, yakın çevreye muhtaç olmama endişesiyle ilk talipleri ile evlenmek isterler. Bu kaygılarla yapılan bir evliliğin getireceği sorunlar, evlenemeden yaşanan olası kaygılardan çok daha fazla olacaktır.

Boşanma, sonuçta bir kayıptır. Bu kaybın yasını tutmadan sağlıklı bir eş seçimi zordur. Eski evliliğin yükünü, sarsıntılarını yeni evliliğe taşıma ihtimali de söz konusu olabilir. Ayrıca yeni evlendiğiniz kişinin, çocuklarınızla yaşayacağı olası problemleri de göz önünde bulundurun.

9) Çocuklarınız varsa, onlarla daha fazla zaman geçirin

Boşandıktan sonra kadın da çocuklar da duygusal bir boşluk içine girerler. Çocuklar bu süreçte, yakın bir ilgi, sevgi, alaka görmezlerse kötü alışkanlıklar edinebilir, yanlış arkadaşlıklar kurar ve kötü niyetli kişilerle birlikte olabilirler. Özellikle erkek çocuklar alkol ve madde kullanımı alışkanlığı edinirken, kızlar da babaları yaşındaki erkeklere daha yakın olurlar.

Bu sorunlarla karşılaşmamak için, çocuklarınızla eskiden olduğundan çok daha fazla yakından ilgilenin. Birlikte zaman geçirmeye, birlikte etkinlikler düzenlemeye özen gösterin. Sizin rol modelliğinizde çocukları namaz kılmaya, Kur'an okumaya teşvik edin.

Çocukları güvendiğiniz, aile değerleri ve manevi değerleri güçlü aile çocuklarıyla bir araya getirmeye çalışın. Güvendiğiniz aile çocuklarını, kendi evinize davet edin, birlikte vakit geçirmelerini sağlayın.

8) Haramlardan korunmak için, takva dairesinde daha fazla ibadet edin

Boşanma sonrası kişiyi bekleyen bir diğer tehlike de mahrem hayatında yaşayacağı sıkıntılardır. Bunlar, karşı cinse duyulan öfke ve kızgınlıktan veya evliliği yürütememenin verdiği başarısızlık duygusundan dolayı cinsel isteksizlik olabilir. Veya sarsılan benlik duygusunu tamir etmek adına bir savunma olarak aşırı derecede harama girmektir ki, iki dünya hayatını da yıkar.

Bunun için yeniden evleninceye kadar, takva dairesi içinde yaşamaya azami dikkat etmek ve özellikle ibadetlerine büyük önem vermek gerekir.  Bu çerçevede Peygamber Efendimizin (asm) tavsiyesi olan oruç tutmak, gözü haramdan korumak, gece ibadet için kalkmak sizi inşallah muhafaza eder.

Yine bu çerçevede Kur'an’ı tecvit kurallarına göre öğrenmek ve kısa sürelerden başlamak suretiyle ezberler yapmak sizi manen koruyacak önlemlerdir.

10) Hemen evlenmek yerine, hayatınızda yeni duygusal yatırım alanları oluşturun

İnsan yaratılış itibarıyla sosyal bir varlıktır, biyolojik ihtiyaçları olduğu gibi sosyal ve psikolojik ihtiyaçları da vardır. Evlilik tüm bu ihtiyaçları gideren bir kurumdur. Boşanmış kişilerde bu ihtiyaçlar giderilmediği için duygusal boşluğa düşme ihtimali yüksektir. 

Bu çerçevede paylaşmak, sevmek, sevilmek gibi doğal ihtiyaçları giderecek yeni alanlara ihtiyaç var. Yine samimi dostlar edinmek, kafa dengi arkadaş grubu içine girmek, gönüllüler grubu içinde sosyal bir sorumluluk almak, şartları uygunsa çiçek, ağaç yetiştirmek, hayvanlarla ilgilenmek kısmen de olsa duygusal ihtiyaçları giderebilir. En azında evde çiçek büyütmek, kedi beslemek herkesin yapabileceği duygusal bir yatırımdır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet