"Kelamda ileri gidenler helak oldular." hadisini açıklar mısınız?

Değerli kardeşimiz,

İbnu Mesud (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Kelamda ileri gidenler helak oldular! Kelamda ileri gidenler helak oldular! Kelamda ileri gidenler helak oldular!" [Müslim, İlm 7, (2670); Ebu Davud, Sünnet 6, (4609)]

Hadiste geçen "Mütenetti" derinleşen manasındadır. İbnu'l-Esir lügat yönüyle boğazının gerisinden konuşan manasına geldiğini, kelimenin ağızın gerisindeki üst mağara (yutak kısmı) manasına gelen nita' kelimesinden geldiğini, sonradan gerek kelam ve gerekse fiildeki her çeşit derinleşmeye dendiğini belirtir.

Kelimenin kazandığı kullanım genişliğine etraflıca yer veren Münavi, hadiste geçen "mütenattiun" ile kelama kazandırılan güzellik vasıtasıyla kalpleri esir etmeye çalışanların kastedildiğini belirtir.

Nevevi, hadis, avama hitap ederken fesahat yapmaya zorlanarak, lügat parçalayarak veya söze i'rab inceliklerini doldurarak konuşmada derinliğe yer vermenin mekruh olduğunu ifade etmektedir.

Bazı alimler de: Hadiste yasaklanan "mütenattiun"dan maksadın "kendilerini ilgilendirmeyen şeylerde aşırılığa kaçanlar" olduğunu söylerler.

Aynı şekilde ara sıra gerçekleşen ve herkesi ilgilendirmeyen konuların çokça konuşulması da uygun görülmemiştir. Diğer bazı alimler ise bununla "İbadetlerinde, şeriatın kanunlarından dışarı çıkacak kadar aşırılıklara düşerek şeytanın vesveselerine alet olanların kastedildiğini." söylemiştir.

(bk. Prof. Dr. İbrahim Canan, Kütüb-ü Sitte Tercüme ve Şerhi)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet