Sınırı aşanlar kimler?

- Bir hadiste, haddi ve sınırı aşanların helak olduğu bildiriliyor, bunlar kimler?

Değerli kardeşimiz,

Abdullah İbni Mes’u radıyallahu anh’den rivayet edildiğine göre, Hz. Peygamber aleyhissalatü vesselam şöyle buyurdu:

“Söz ve davranışlarında ileri gidip haddi aşanlar helak oldular.” Resûl-i Ekrem bu sözü üç defa tekrarladı. (Müslim, İlim 7)

İslam her türlü aşırılığı reddeder, istikameti emreder. Onun için her namaz kılan mümin, namazında her gün en azından kırk defa şu mealdeki ayetleri okur:

“(Rabbimiz!) Ancak sana kulluk eder ve yalnız senden yardım dileriz. Bizi sırat-ı müstakime / dosdoğru yola ilet. Nimetine erdirdiklerinin yoluna; gazaba uğramışların yoluna da doğrudan sapmışların yoluna da değil!” (Fatiha, 1/5-7)

Bu dosdoğru yol ve o yolun yolcuları ise, Ehl-i sünnettir ve o yolda gidenlerdir. Bazı Müslümanların bu yolda olduğunu söylemesine rağmen, ona uygun davranmaması, yolun değil, yolcunun hatasıdır.

Peygamber Efendimiz (asm), önemli gördüğü bir konuyu, yasaklanan veya uygun olmayan bir davranışı, çoğu kere tekrar tekrar anlatır, böylece dinleyenlerin o konuya dikkatini çekerdi. Söz olarak kısa, fakat mana ve mahiyeti geniş olan bu hadiste de öyle yapmıştır.

İyi bir Müslüman, ölçülü ve dengeli bir insan, her türlü davranışında, işinde ve sözünde haddi aşmaktan, taşkınlık yapmaktan sakınır. Bu prensiplere uymayanlar, dünyada birtakım belâ ve musibetlere uğrar, ahirette de cezayı hak ederler. Böyle kimseler, başka insanlar tarafından sevilmezler. Kendilerinden uzak durulmak istenen kişiler konumuna düşerler.

Bilgiçlik taslayanlar, insanların anlayamayacağı kelime ve tabirlerle konuşanlar, lügat parçalama meraklıları da bu hadisin kapsamına girerler. Çünkü böyle davranışlar dinimizde hoş görülmemiş ve hatta yasaklanmıştır. Toplumun içinde yaşadığı halde, onlardan çok farklı davranışlarıyla dikkat çekenler, büyüklük taslayanlar, haddinden fazla kibarlık ve nezaket gösterisinde bulunanlar ya da haddinden fazla ince eleyip sık dokuyanlar başkalarını rahatsız ederler.

İnsanlar, sadece sözlerden değil, hareket ve davranış biçimlerinden de rahatsızlık duyarlar. Bütün bunlardan kurtulmak için toplumun eğitilip öğretilmesi ve terbiye edilmesi gerekir. Herkes, nasıl istersem öyle hareket ederim düşüncesinden kurtulabilmelidir. Çünkü toplumun yaptırım gücü sosyal bir hakikattir ve aklı başında olan insan buna uyum sağlamaya çalışır. Aksi takdirde insanlar yalnızlığa itilir. Yalnızlık, bir bakıma yok olup gitmektir. Kalabalık içinde yalnız kalmaktan daha büyük bir belâ düşünülebilir mi? Fakat günümüz dünyasında çok rastlanan olumsuzluklardan biri de ne yazık ki bu gerçektir. Bu sebeple, İslâm bütün insanları hedef alan, aşırılıkları izale etmeye yönelik bir öğretim ve eğitim usulü geliştirilmesini öğütler. Birçok hadiste bunun örneklerini göreceğiz.

Buna göre:

- Kişi, yaptığı her işten olduğu gibi, konuştuğu her sözden de sorumludur. İş ve söz, kurtuluşun veya helakin sebebi olabilir.

- Sözde, işte ve davranışlarda ileri gitmek, haddi aşmak dinimizde yasaklanmıştır.

- Aşırılıklarda hayır ve fayda yoktur.

- İslâm orta yolu takip etmeyi ve ölçülü olmayı tavsiye eder. (Riyazü's Salihin - İmam Nevevi Tercüme ve Şerh)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet