Kadın mehir karşılığında boşanabilir mi?

- Anlaşmalı boşanabilmek için mehir ve nafaka hakkından vazgeçmiş bir kadın boşandıktan sonra yine de istediğini söyleyebilir mi?
- Boşanırken kadın mehir hakkından vazgeçerse (erkeğin şart koşması halinde), erkek bu mehri (nikahta belirlenen miktarı) yine de vermek zorunda mıdır?
- Yani boşanma durumunda erkek, kadına mehir veya nafaka talep etmezse boşayacağının şartını koşabilir mi?
- Bu geçerli bir istek midir?

Değerli kardeşimiz,

Evet, bir kadın mali bir bedel karşılığında kocasından ayrılabilir. Buna fıkıhta muhalea denir.

Kadının ödemeyi kabul ettiği bedel karşılığında evlilik akdine son vermeye muhalea denir. Yani kadının isteğiyle bir bedel üzerine anlaşarak boşama demektir.

İslam hukukunda muhalea, evliliği sona erdiren sebeplerden birisidir.

Bazı durumlarda evliliğin bu yolla sona erdirilmesine ihtiyaç duyulabilir. Mesela; eşler birbirini sevmez, biri diğerine saygı duymaz, anlaşamaz ve birlikte yaşamak çekilmez hale gelmiş olursa kocanın elinde boşama imkân ve yetkisi vardır.

Fakat koca buna rağmen karısını boşamazsa ne yapılabilir? Kadın bu şiddetli geçimsizliğe ve çekilmez hayata katlanmaya devam mı edecektir?

İşte bu gibi hallerde, kadının bir bedel karşılığında kocasından ayrılması mümkündür. Bu fesih veya talak (boşama)dan ayrı bir boşama şeklidir.(1)

Nikah akdinin sonucunda alınan veya hak edilen mehir, birikmiş nafaka alacağı, iddet nafakası muhalea bedeli olabileceği gibi mehir verilebilen her mal ve menfaat de muhalea bedeli olarak belirlenebilir.

Yine çocukların belli bir yaşa kadar karısı tarafından bakılması da muhalea bedeli olabilir.

Bununla birlikte muhalea bedelinin hukuken geçersiz bir maldan belirlenmesi veya çocuğun haklarını ihlal edici mahiyette olması caiz değildir.

Burada önemli bir konuyu özellikle hatırlatmak isteriz:

Uhrevî sorumluluk bakımından (diyaneten) muhalea bedelinin hükmü eşlerin geçimsizlikteki rollerine göre değerlendirilmiştir.

Örneğin bir koca, boşamak veya boşanmak istediği halde, karısına mehir vermemek için ayrılmak istemezmiş gibi davranıp karısının mehirden vazgeçmesine neden olması caiz olmaz, kul hakkına girmiş olur, aldığı mehir de helal olmaz.

Yine geçimsizlik yalnız kocadan kaynaklanıyorsa, muhâlea bedeli istemesi helal değildir.

Verilen mehrin boşarken geri alınmasını yasaklayan Nisa Sûresi 20. ayeti bunun delilidir. Çünkü erkeğin hanımına zulüm yaparak muhalea bedelini yüksek tutması ve boşamayı bir para karşılığı yapması, hakkı kötüye kullanma sayılır.(2)

Geçimsizlik yalnız kadından veya her iki şeyden geliyorsa, kocanın boşama karşılığında bir bedel (para) alması helaldir. Fakat bu durumda kadına mehir olarak verdiğinden daha fazlasını alması mekruh sayılmıştır.(3)

Bununla beraber, muhalea konusu, doğrudan kadının hakkı olan mehrini ilgilendirdiği için, erkeklerin çok dikkatli, olması gerekir. Bunu bahane ederek hata etmek, kul hakkına girmek ve kendisine helal olmayan bir malı almak gibi durumlar olabilmektedir. Bu açıdan “Beni mehrim karşılığında boşa.”, “Mehrim karşılığında boşanalım.”, “Mehrimi vereyim ayrılalım.” gibi kadının kendisinden bir teklif gelmedikçe, mehir konusunun gündeme getirilmemesi daha uygun olur.

İlave bilgi için tıklayınız:

- HUL'

Kaynaklar:

1) Serahsî, el-Mebsut, VI, 171-196; İbnü'l-Hümâm, Fethu'l-Kadr, III, 199-224; İbn Âbidin, Reddü'l-Muhtar ale'd-Dürri'l Muhtar, II, 556-5731.
2) el-Cassâs Ahkâmü'l Kur'ân, 2. baskı, Kahire, (t.y), II, 92, 93; el-Fetâvâ'l-Hindiyye, I, 488; Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslâm Hukuku, 2. Baskı, İstanbul 1983, s. 406, 407.
3) el-Cassâs, a.g.e, II, 93; el-Fetâvâ'l-Hindiyye, I, 488.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet