İlim için sünnetler terk edilebilir mi?

- İlim tahsili için ğayri müekkede sünnetler veya diğer nafileler terk edilebilir mi?
- İlim tahsili, nafile ibadet yerini tutar mı?
- Alışkanlık haline gelmiş uzun süredir devam edilen nafile ibadetleri, ilim tahsiline başlamış ilme karşı bir iştiyakı oluşmuş bir talebe bizzat aynı süreyi ilme vermek şartıyla nafile ibadetleri ve ğayri müekkede namaz sünnetleri terk edebilir mi?
- Mesela günde 30 dakika nafile ibadete veren bir insan bunu terk edip ilme vermesi uygun mu?
- Keza ikindinin ve yatsının ilk sünneti terk edilip aynı süre ilme verilir mi?
- Bildiğiniz üzere hayatı yoğun olan birisi için bu zaman dilimleri (15 dakikalar 30 dakikalar) özellikle her gün uygulanması halinde çok önemli.
- İmam Malik şöyle dediği nakledilmiş:
 "Allah Teala rızıkları taksim ettiği gibi amelleri de taksim etmiştir. Bazı insanların gönlü namazla inşirah bulurken oruçla bulmaz. Bazısının oruçta olmaz da sadaka da olur. Bir başkasınınki namazda olmaz cihadda olur. İlmi yaymak ve öğretmek ise en hayırlı amellerdendir." (Muhtasaru Minhaci'l Kasidin thk. Şuayb el Arnavut, Abdulkadir El Arnaut, Dımaşk (Mektebetu Dari'l Beyan) syf. 46, Zamanın Kıymeti Abdülfettah Ebu Gudde syf 41)
​- Kaynaklar ile beraber açıklama yapar mısınız?

Değerli kardeşimiz,

Öncelikle ifade edelim ki, sorudaki konu, farz namazlara bitişik olan sünnetlerle veya Peygamber Efendimizin (asm) tavsiye ettiği diğer sünnet namazlarla ilgili değildir. Bu namazların dışından ayrıca nafile namaz kılmak isteyen kimselerle ilgilidir. Kimisi daha çok nafile namaz kılmayı tercih ederken kimisi de bunun yerine ilimle meşgul olmak ister.

İlim için sünnet namazların terk edilmesine gelince:

İbn Abidîn, Raddu’l-Muhtâr isimli eserinin başında ilimlerden, bunların farz-ı ayn ve farz-ı kifaye, mendub, mubah, mekruh ve haram olanlarından bahsediyor. Özet olarak diyor ki:

“Bir Müslümanın dini (şeriat) ile amel edebilmesi için gerekli olan bilgiyi öğrenmesi bizzat kendine farzdır.

Müslüman toplumun muhtaç olduğu ilimleri, maksadı hasıl edecek kadar öğrenmek farz-ı kifayedir. Yani toplumun ihtiyacı karşılanınca öğrenmeyenler sorumlu olmazlar, ama eksik kalırsa toplumun bütün fertleri sorumlu olurlar.

İşte bu iki çeşit farzı öğrenmek için çalışmak, gece boyunca namaz kılmaktan daha değerlidir.”

Demek ki, bu ilimleri öğreninceye kadar farz olan namazlardan başkasını terk edebilecektir. Maksat öğrenmek, öğretmek, yaşamak ve yaşatmak olunca bu iş (ilim, öğrenme, öğretme) bir ibadet oluyor ve bu ibadetin farz olanı, nafile olanının önüne geçebiliyor.

Bana göre yanlış anlaşılan bir husus var:

Bir kimse, iki çeşit farz olan ilmi elde etmek için farz ve vacip namazlardan başkasını bile bırakıp çalışacaktır, lakin bu arada boş zamanları oluyor, onları da zaruri olmayan işler, eğlenceler, oyunlar, faydasız gereksiz konuşmalar… ile geçiriyor, bunları terk ederek farz olan ilmi bir an önce öğrenmiyor da yalnızca sünnetleri terk ederek zaman kazanayım diyorsa bu davranış, “ilim için sünnet namazların terk edilmesi” hükmüne uymaz.

Şu hâlde bir Müslümanın, öğrenmesi farz olan bir ilim için zamanı yoksa, bunu öğrenmek için sünnetleri tek etmesi gerekiyorsa, önceliği farz olan ilme verir. Ancak zaman varsa sünnetleri de kılar.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet