İbni Haceri Mekki’nin "İbadetleri müzikle yapmak, ilahileri müzikle söylemek küfre sebep olur." sözünü nasıl anlamak gerekir?

- Müzikle ilahi söylemek günah mıdır?

Değerli kardeşimiz,

Bildiğimiz kadarıyla, İbn Hacer’in bu hükme varması, o günkü bir kısım ehl-i tarik ile bazı alimler arasında münakaşa mevzuu olan “Zikir esnasında ney çalmak, semaa kalkmak” gibi hususların belirtilmesi amacına dayanır. Söz konusu hususların haram olup olmadığı konusu eskiden beri tartışıla gelmiştir.

Kur’an’ı bir müzik eşliğinde okumak, namazı bir müzik eşliğinde kılmak elbette çok büyük bir hatadır. Eğer bunu yapanın maksadı ibadeti, tilaveti hafife almak, işi çığırından çıkarmak ise, bunun küfre kadar götüren yolu vardır. Eğer böyle bir niyet olmamakla beraber, kişi heva ve hevesine uyarak böyle yaparsa, bu takdirde o ibadetin ve tilavetin sevabını iptal etmekle beraber, büyük bir vebale de maruz kalacağı açıktır.

Prensip olarak özellikle bu asırda, tekfir mekanizmasını kullanmamak dinî açıdan en ihtiyatlı bir yoldur. Çünkü, kâfire bu unvanı kullanmadığımız zaman bundan sorumlu olmayız. Zira, bizim kâfirleri belirlemek gibi bir görevimiz bulunmamaktadır. Kaldı ki bir kimseye isabetle “kâfir” desek bile bir sevap kazanmayız. Çünkü “zem / kötülemek” sâlih amel değildir. Saadet asrında birer kâfir olan münafıkların Resulullah (asv) tarafından teşhir edilmemesi, genel olarak Müslümanların kimlerin münafık olduğunu bilmemesi, bu tespitimizin doğruluğunun kanıtıdır. Halbuki, bir kimseye yanlışlıkla “kâfir” damgasını vurmak -hadisçe sabit ve malum olduğu üzere- çok risklidir.

Günümüzde, bazı düğün ve derneklerde (toplantılarda) okunan ilahilerin bir sakıncasının olduğunu düşünmüyoruz. Özellikle bu dinî atmosferden uzak asırda, her fırsatta dini hatırlatacak söz ve davranışları samimiyetle sergilemek önem arz etmektedir. Ancak bu konuda da ifrat ve tefritten uzak durmak gerekir. Söz gelişi, bir ayeti veya bir aşri müzik eşliğinde okumak elbette doğru değildir. Yahut, halay çekip tepinirken Allah’ın isimlerini terennüm etmek doğru değildir. Her şeye rağmen, insanları tekfir etmekten uzak durmak en ihtiyatlı ve takvalı bir yoldur.

Bilindiği gibi pekçok müzik âleti şerde kullanılmaktadır. Bunlarla, genellikle dinlenilmesi meşru olmayan sesler çıkartılmaktadır. Bu âletleri çalan kimselerin çoğu nefsine ve keyfine düşkün kimseler olarak bilinir. Fakat aynı âletlerden olan meselâ ney, tanbur, ud, kudüm, bendir ve saz gibi musikî âletlerini ilâhî, kahramanlık türküleri ve mehter marşlarının icrasında kullanıldığında, çıkardıkları sesler dinleyenlere müsbet şekilde tesir edeceği için, bir mahzur teşkil etmeyeceğini söylemek mümkündür. Ancak bunda da ölçüyü muhafaza etmek lâzımdır. Ameller niyete göre değerlendirildiğinden, saz eşliğinde kahramanlık türküleri veya öğüt verici şiirler söyleyen kimse, halka bu yolla da müsbet telkinde bulunmaktadır.

Fakat bu gibi işleri de gerektiğinde, ihtiyaç görüldüğünde, his ve duyguları müsbete ve meşru daireye kanalize edildiği anda kullanmalıdır.

Musikîde bir ölçü olan şu gerçeği de hatırlatalım:

“Şeriatça bazı savtlar helâl, bazıları haram kılınmıştır. Evet, ulvî hüzünleri Rabbânî aşkları irâs eden sesler helâldir. Yetimâne hüzünleri, nefsâni şehevâtı tahrik eden sesler haramdır. Şeriatın tayin etmediği kısım ise senin ruhuna, vicdanına yaptığı tesire göre hüküm alır.” (Nursi, İşârâtü’l-İ’câz, s. 78)

Yani, İslâma göre bazı sesler helâl, bazı sesler ise haramdır. Yüce ve dinî hüzünleri, ilâhî aşkları, sevgileri hatırlatan sesler helâldir. Şikâyet dolu, acı ve ıztırabı arttıran hüzünleri, kişiyi günaha sürüklemeye vesile olan şehevî ve cinsel duyguları tahrik eden sesler haramdır. Dinin açıkça belirtmediği sesler ise ruh ve vicdana yaptığı tesire göre hüküm alır.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Dinimizin, müzik dinmele konusundaki ölçüsü nedir?

- Çalgılı müziklerin dinlenmesi hususunda hadisler ve İslam alimlerinin görüşleri nelerdir?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet