Hz. İsa, neden gözünü yalanlayıp yemine inandı?

- Meryem oğlu İsa Mesih neden gözünü yalanlayıp yemine inandı?
- Ebu Hureyre r.a.dan rivayete göre Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu:
"Meryem oğlu İsa hırsızlık yapmakta olan bir adam gördü. Ona: Hırsızlık mı yaptın, diye sordu. Adam: Kendisinden başka ilah bulunmayan Allah’a yemin ederim ki hayır, dedi. Bunun üzerine İsa: Allah'a iman ettim, gözümü yalanladım dedi."

Değerli kardeşimiz,

Öncelikle ifade edelim ki, başka şahit yoksa, kişinin yemin etmesi, şahidin de başka bir şahit getirmesi gerekir.

Hz. İsa aleyhisselam da bu hükmü uygulamıştır. Zira sadece kendisi şahittir, başka şahit de yoktur. Kişi de yemin edince, konu kapanmıştır.

İlgili hadis rivayeti şöyledir:

“Meryem oğlu İsa hırsızlık etmekte olan bir kimseyi gördü. Ona: Çaldın mı, diye sordu. O da: Kendisinden başka hiçbir ilâh bulunmayan (Allah)’a yemin ederim ki hayır, diye cevap verdi.

Bunun üzerine Hz. İsa: (Madem öyle diyorsun) Allah’a inandım (Onun adına yemin edeni tasdik ettim), kendimi yalanladım, dedi.”

Bu hadis-i şerif sahihtir.(1)

Hadis şarihleri genelde Kadı Iyaz ve Kurtubî’nin yorumlarına yer verir.(2)

Kadı Iyaz’a göre Hz. İsa (asm), adamın hırsızlık ettiğini zannetmişti. Fakat çalmadığına dair yemin edince, kendine ait bir malı yahut sahibinin izniyle başkasının malını almak istediği, maksadının gasp ve hırsızlık olmadığı anlaşılmış, Hz. İsa da zannından dönmüştür.(3)

İbnü’l-Cevzi, Kadı Iyaz’ın yorumlarını biraz zorlamalı bulur ve şöyle der: Hz. İsa’nın kalbinde Allah öyle yüce bir mevki tutuyordu ki, hiçbir kimsenin O’nun adını kullanarak yalan yere yemin etmesine vicdanı razı olmadı. Böyle olunca ya yemin edeni itham edecekti ya da kendi gözlerini itham edecekti; kendi aleyhine olduğu halde kendi gözlerini itham etti.(4) Kurtubî ise hırsızlık eden kişiyle ilgili olarak; hakkı olan bir şey olması mümkün, mal sahibinin izni ile almış olabilir, eşyaya bakıp çevirmiş fakat çalmak istememiştir gibi ihtimaller üzerinde durmaktadır.(5)

Fakat İbn Hacer, hadiste gayet açık bir şekilde “Hz. İsa, bir adamı hırsızlık ederken gördü.” denildiğini belirterek, bu ihtimalleri zayıf görür.

Bu yorumların her birinin elbette bir hakikati vardır.

Ayrıca başta ada ifade ettiğimiz gibi, burada bir hüküm de uygulanmıştır. Başka şahit yoksa kişi de yemin etmişse artık konu kapanır ve yemin edenin dediğine göre hareket edilir.

Kaynaklar:

1) Ahmed b. Hanbel, II, 314, 383; Buhârî, “Enbiyâ”, 48; Müslim, “Fedâil”, 149; İbn Mâce, “Keffârât”, 4; Nesâî, “Âdâbü’l-kudât”, 37; a.mlf., es-Sünenü’l-kübrâ, III, 488. Ayrıca bkz.: İbn Hibbân, Sahîh, X, 179; Beyhakî, es-Sünenü’l-kübrâ, X, 157.
2) bk. Nevevî, Şerhu Müslim, XV, 121; İbn Hacer, Fethu’l-bârî, VI, 489; Aynî, Umdetü’l-kārî, XVI, 37; Münâvî, Feyzu’l-kadîr, IV, 5; Sââtî, Bülûğu’l-emânî, XIV, 177.
3) Kadı Iyâz, İkmâlü’l-Mu’lim, VII, 339.
4) Nevevî, Şerhu Müslim, XV, 121; İbn Hacer, Fethu’l-bârî, VI, 489; Aynî, Umdetü’l-kārî, XVI, 37; Münâvî, Feyzu’l-kadîr, IV, 5; Sââtî, Bülûğu’l-emânî, XIV, 177.
5) Kurtubî, Müfhim, VI, 179;  Ahmet Çetinkaya, Hadis Kaynaklarında Hz. İsa Hakkındaki Rivayetlerin İncelenmesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013, s. 389.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet