"Ebcedi ve tefsirini öğreniniz..." anlamındaki rivayet hakkında ne hüküm verilmiştir?

Değerli kardeşimiz,

Bu hadis, Müsned-ül Firdevs’in elimizdeki baskısında 2/62’de geçmektedir. Ebcedle ilgili bu ve benzer hadisleri Suyutî de rivayet etmiştir.

İbn Müzir, sahih bir senetle Said bin Cübeyr’den şunları nakletmiştir:

Annesi, Hz. İsa (as)’ı çok küçük yaşta bir muallime teslim etti. Muallim “Bism” de. İsa “Allah” dedi. Muallim: “Er-Rahman” dedi. İsa: “Er-Rahîm” dedi. Muallim: “Ebucad / Ebced” dedi. İsa: “O bir kitaptadır.” dedi. Sonra İsa muallime sordu: “Elif nedir, bilir misin?” Muallim: “Hayır.” dedi. İsa: “Elif; âlâüllah = Allah’ın nimetleri” demektir, dedi. İsa: “bâ nedir, bilir misin?” diye sordu. Muallim: “Hayır” dedi. İsa: “bâ, behaüllah = Allah’ın cemaline işarettir” dedi. Sonra İsa: “Cim nedir, bilir misin?” dedi. Muallim: “Hayır” dedi. İsa: “Cim, celalüllah’a = Allah’ın azametine işarettir” dedi.

İsa (as), Ebcedi bu şekilde tefsir etmeye devam etti. Bunun üzerine Muallim, İsa’nın annesine: “Benden daha iyi bilen birisine ne öğretebilirim ki!” diye söyledi.  Annesi, “Öyleyse bırak onu çocuklarla beraber otursun.” dedi. Çocuklarla konuşurken de onların evlerinde ne yediklerini, annelerinin evlerinde onlar için ne hazırladıklarını, onlara haber veriyordu.(Suyutî, ed’Dürrü’l-mensur, Al-i İmran, 3/48. ayetin tefsiri).

İshak b. Bişr, İbn Asakir’in İbn Abbas’tan naklettiklerine göre, Peygamberimiz (a.s.m) Hz. İsa (as)’ın Ebced’i tefsir ettiğini anlatınca, Hz. Osman (ra) “Ya Resulellah! Ebucad/Ebced’in tefsiri nedir?” diye sordu. Peygamberimiz (a.s.m): “Ebucad/Ebced’in tefsirini öğrenin, bütün acip şeyler ordadır. Onun tefsirini bilmeyen alime yazıklar olsun.” dedi. Bunun üzerine tekrar “Ya Resulellah! Ebucad/Ebced’in tefsiri nedir?” diye soruldu. Peygamberimiz (a.s.m):  “Elif; âlâüllah = Allah’ın nimetleri”,  “bâ, behcetüllah ve celalüllah = Allah’ın cemali ve celali”, “Cim, mecdüllah = Allah’ın yüceliği”, “Dal, dinüllah = Allah’ın dini”ne işaret etmektedir.” diye buyurdu.(Suyutî, a.g.e).

Suyutî, Ebced konusuyla ilgili başka bir rivayet hakkında; “İbn Adî bu senetle gelen rivayet zayıftır.” şeklinde bir açıklama yapmış olmasına rağmen, konumuzla ilgili hadis hakkında herhangi bir tenkit yöneltmemiştir.

Müsned-ül Firdevs’in müellifi, Şirveyh b. Şehridar b. Şirveyh ed-Deylemî, Hadis hafızlarındandır, büyük bir muhaddis ve tarihçi olarak bilinir.(Zehebî, Siyeru âlâmi’n-nübela, 19/294). Ancak eserinde sahih hadislerin yanında zayıf olanların sayısı da fazladır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet