Hz. İbrahim, ne yaptı da yakılmak istendi?

- Hz. İbrahim, ateşe atıldığında hangi duayı okudu?
- Hz. İbrahim, mancınıkla mı atıldı?

Değerli kardeşimiz,

Hz. İbrahim aleyhisselam, putlara tapan ve heykellerden medet uman kavmine; onların faydasız, zararsız[1] olduklarını göstermek, kendilerini koruyamayacak kadar âciz olduklarını ortaya çıkarmak adına bir tertip düzenledi.[2]

Kavmi, putları bırakıp gidince[3] büyük putlar hariç (belki kendilerine müracaat edilirse ne olduğu ortaya çıkar düşüncesiyle) diğerlerini sağ eliyle[4] paramparça etti.[5]

Müşrikler, geri döndüklerinde taptıkları çamurdan putların yere serildiğini görünce kuduruverdiler[6] ve İbrahim’den olduğunu düşündüler.[7]

Hz. İbrahim’i (as) çağırdıklarında Allah’ın (cc) ona bahşetmiş olduğu “fetanet” sıfatıyla “Ben yapmadım!” dememiş, kendisini kastederek, “O yaptı” demiş, daha sonra da “Geride kalan bu büyük puta sorun!” diyerek, akıllarını başlarına getirmeye çalışmıştır.[8]

Hz. İbrahim (as), konuşma sonunda,

 “Yuh olsun size ve Allah’tan başka ibadet ettiğiniz (putlara ve tağutlara)! Siz hiç aklınızı kullanmıyor musunuz?!”[9]

diyerek, hayvandan daha da aşağı akıllarını ve putlarını protesto etmiş tevhid inancını haykırmıştır. Onlar da bu harekete ve mücadeleye daha fazla dayanamamış ilahlarının intikamını alma gayesiyle Hz. İbrahim’i yakma kararı almışlardır.[10]

Allah Teâlâ, başka bir ayet-i kerimede Hz. İbrahim’i ateşe atmak üzere bir bina hazırladıklarını haber vermiştir.[11] Hazırladıkları ateşin içine Hz. İbrahim'i attıklarında demiştir ki:

حَسْبُنا اللهُ ونِعْمَ الوَكِيلُ

“Allah (Teâlâ) bize yeter. O, ne güzel vekildir.”

Hz. İbrahim (as), hiçbir kimseden yardım istemeden tek güvencesi, daimi gözeticisi ve himaye edicisi olan Allah’ı vekil kılmıştır. [12]

Bunun üzerine Allah Azze ve Celle, vekilliğini yerine getirerek Hz. İbrâhîm’i (as) izni ve keremi ile yakıcı özellikteki ateşi, mucizevî olarak serinliğe çevirmiş ve dostunu yakmaktan korumuştur.[13] Onlar, her ne kadar bir plan kurup Allah’ın elçisi İbrâhîm peygamberi öldürmeye kalkışsalar da Allah Teâlâ,

قُلْنَا يَا نَارُ كُون۪ي بَرْدًا وَسَلَامًا عَلٰٓى اِبْرٰه۪يمَۙ

Ey Ateş! İbrahim'e serinlik ve selamet ol![14]

diye buyurmuş, planlarına karşılık bir plan yapıp, projelerini başlarına çalmış ve onları hüsrana uğratmıştır.[15]

Müfessirler, Abdullah b. Abbas’tan rivayet ettiklerine göre, eğer ateşin serinliği Hz. İbrahim’e uygun olmasaydı bu sefer de sıcaktan değil soğuktan yanardı demişlerdir.[16]

Mancınık kelimesi, Arapça’da mecnak, mancenîk, mincenîk şekillerinde kullanılmıştır. Araplar, mancınığı kuran veya kullanan kişiye cânik, mancınık uzmanlarına mancınîkî, mancınıkla atılan taşa cünuk derler.[17] Mancınık, bir kale veya suru yıkmak için kullanılan savaş aracıdır.

Mancınık, Hz. İbrahim’in yakılması sürecinde ortaya çıkmıştır. Kuran-ı Kerim’de veya sahih hadislerde Hz. İbrahim’in mancınık ile ateş binasına atıldığı ile ilgili bir şey söylenmemiştir. Konuyla ilgili birkaç rivayet nakledilse de âlimler bu rivayetlerin zayıf olduğu kanaatine varmıştır.

Dipnotlar:

[1] bk. Enbiyâ, 21/66.
[2] bk. Enbiyâ, 21/57, 89.
[3] bk. Sâffât, 37/90.
[4] bk. Sâffât, 37/93.
[5] bk. Enbiyâ, 21/58.
[6] bk. Sâffât, 37/94.
[7] bk. Enbiyâ, 21/59-60.
[8] bk. Enbiyâ, 21/62-63.
[9] bk. Enbiyâ, 21/67.
[10] bk. Enbiyâ, 21/68.
[11] Sâffât, 37/97.
[12] bk. Buhârî, Hadis No: 4563.
[13] bk. Enbiyâ, 21/69.
[14] bk. Enbiyâ, 21/69.
[15] bk. Enbiyâ, 21/70.
[16] Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr et-Taberî, Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân, Dâru hicr, b.y. 1422, XVI, s.16.
[17] Bozkurt, Nebi, DİA, “Mancınık” mad.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet