Hz. Hamza, siz babamın kölelerisiniz, demiş mi?

- Sarhoşken küfrü gerektirecek bir şey yapan kimse kafir olur mu? Örneğin haşa Allah’a sövdü..
- ​Hamza (r.a) içki haram olmadan önce içki içip sarhoş olduğunda Rasulullah (s.a.v)’e ve onunla beraber olanlara: “Siz ancak benim ve babamın kölelerisiniz” dedi. (Buhari)
- İbni Kayyım bu konuda şöyle demiştir: “Hamza (r.a) sarhoşken söylediği sözü sarhoş değilken söylese idi mürted ve kafir olurdu. Fakat Hamza (r.a) söylemiş olduğu bu sözü sarhoşken söylediğinden dolayı sorumlu tutulmadı.” [El-Hedy (Zadul Mead, 5/190)]
- Bu rivayeti nasıl anlamalıyız ve sarhoşun irtidadı ile ilgili hüküm nedir?

Değerli kardeşimiz,

- “Siz ancak babamın / bir rivayette babalarımın kölelerisiniz.” şeklindeki ifade için bk. Buhari, hno: 2375.

İbn Hacer’in bu konudaki mütalaası özetle şöyledir:

“Bu kıssaya dayanarak 'Sarhoş olan kimsenin boşaması geçersizdir.' diyenlerin bu görüşleri yanlıştır. Çünkü, (Bu olayla ilgili İbn Cureyc’in rivayetinde yer alan “Bu olay içki haram olmadan önce olmuştur” ifadesinden de anlaşıldığı gibi), bu olay içki yasağından önce olmuştur.

Hz. Peygamber (asm) de bu yüzden Hamza’ya bir ceza vermemiş, yalnız biraz kızmıştır.  

“Sarhoşun boşaması geçerlidir.” diyenler, kişinin kendi iradesiyle kendini sarhoş ettiği için kendi aleyhine yaptığı işler geçerli olduğu gerekçesine dayanırlar. Oysa burada içki yasak olmadığı için bu kural geçersizdir.” (bk. Fethu’l-Bari, 6/201)

- İbnu’l-Kayyım, bu sözü açıklamadan söylemiştir. (bk. Zadul Mead, 5/190-191)

İbn Kayyım bu kıssayı içkinin haram olmadan önce olduğu hususundan zuhul / hata etmiş olabilir. Ve bu ifadesinden anlaşılıyor ki, kendisi de alimlerin büyük çoğunluğunun kabul ettiği “sarhoşun riddeti / mürtedliği geçerlidir” görüşüne katılmaktadır.

- Dört mezhebe göre, bir kimse, haramın dışında bir yolla (örneğin, tehdit altında zorla / istemeyerek veya ilaç maksadıyla) sarhoş edici bir madde kullansa ve gerçekten aklı başında gitse, onun boşaması geçerli olmaz.

Ancak bir kimse haram yoluyla kasten içki içerek veya başka bir uyuşturucu kullanarak sarhoş olursa, talakı vakidir / boşaması geçerlidir. (bk. V. Zuhayli, el-Fıkhu’l-İslami, 9/344)

- Hanefi mezhebine göre, aklını yitirmiş sarhoşun “riddeti / mürtedliği” istihsanen geçersizidir. Şafii ve Hanbelilere göre, bilerek haram yolla sarhoş olan bir kimsenin -aleyhindeki diğer muameleleri gibi- riddeti de geçerlidir. (Zuhayli, a.g.e, 7/ 502)

- Bediüzzaman Hazretlerinin fetvası da bu şekildedir:

“Zaruret eğer haram yoluyla olmamış ise, haramı helâl etmeye sebebiyet verir. Yoksa sû'-i ihtiyarıyla, gayr-ı meşru sebeplerle zaruret olmuş ise, haramı helâl edemez, ruhsatlı ahkâmlara medar olamaz, özür teşkil edemez."

"Meselâ: Bir adam sû'-i ihtiyarıyla, haram bir tarzda kendini sarhoş etse; tasarrufatı, ülema-i Şeriatça aleyhinde caridir, mazur sayılmaz. Tatlik etse, talakı vaki' olur. Bir cinayet etse, ceza görür. Fakat sû'-i ihtiyarıyla olmazsa, talak vaki' olmaz, ceza da görmez.” (bk. Sözler, s. 482-483)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet