Haziretü’l-kuds ne demektir?

- Bu rivayet doğru mu, sahih mi, nasıl anlamalıyız?
- Müminlerin meleklerden gelen bolluk ve berekete nail oldukları amel...
Hz. Ali (r.a) bir gün şöyle buyurdu:
“‒ Vallahi Hz. Ömer’i Ramazan ayında Teravih namazını cemaatle kılmaya ben teşvik ettim!”
Yanındakiler:
“‒ Bu nasıl oldu ey Müminlerin Emiri?” dediler. Şöyle devam etti:
“‒ Ona yedinci kat semâda bir hazîre olduğunu ve ona Hazîretü’l-Kuds dendiğini haber verdim. Orada, kendilerine Rûh -bir rivayette Rûhâniyyûn- denilen melekler vardır. Kadir Gecesi geldiğinde Rabbimizden dünyaya inmek için izin isterler. Cenâb-ı Hak da onlara izin verir. Uğradıkları ve içinde namaz kılınan her camiye ve yolda rastladıkları herkese dua ederler. Bu insanlar da meleklerden gelen berekete nâil olurlar. Ben bunları anlatınca Hz. Ömer (r.a.):
“‒ Ey Ebü’l-Hasan! O hâlde insanları namaza teşvik edelim de berekete nâil olsunlar!» dedi ve Terâvih’in cemaatle kılınmasını emretti.” (Beyhakî, Şuab, V, 278-279)

Değerli kardeşimiz,

- “Haziretü’l-Kuds” kavramı, Cennet bahçesi,  (Hadis metninde geçtiği gibi meleklerin bulunduğu), Peygamber ve evliyanın ruhlarının toplandığı yer manasına gelir. (bk. Osmanlıca-Türkçe Terimler sözlüğü)

- İlgili hadis rivayeti için (bk. Beyhaki, Şuab, h.no: 3422-3423).

Bu hadisin tashihi konusunda bir kayda rastlayamadık. Yalnız Ahmed  b. Hanbel bu hadisi değerlendirirken “in sahha=eğer sahih ise” kaydını koymuştur. (bk. Şuab, a.y)

Bu ise rivayetin zayıf olma ihtimalini göstermektedir.

“Hayır, hayır! Şüphe yok ki erdem sahiplerinin / iyi insanların kaydı illiyyindedir. Bilir misin nedir illiyyin? O, Allah’a yakın olanların görüp durdukları, (ameller) kaydedilmiş bir defterdir.” (Mutaffifin, 83/18-21)

mealindeki ayette yer alan “İlliyyin” kelimesinin, müminlerin ruhlarının bulunduğu yedinci gök, cennet, Sidretü’l-Münteha şeklinde anlamlandırılmış. Keza, iyi amel yapan salih kimselerin amel defterlerini koruyan melekler olduğu da söylenmiştir. (bk. Maverdi, Razi, ilgili yer)

Sorudaki “Haziretü’l-kuds” kavramını bu ayetlerin ışığında da değerlendirmek mümkündür.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet