Hamile veya emzikli kadın hem kaza orucu hem de fidye mi verir?

- Benim karım Faslı. Maliki mezhebinden. Ben Hanefiyim. Ramazanın son 15 günü sütü çekilmemesi için bilerek tutmadı. Hükümleri bilmiyoruz. Maliki mezhebine göre ne yapılmalı?
- Tutmadığı günler için hem fidye hem kaza mı etmesi gerekir? Yoksa sadece kaza etmesi mi gerekir?
- Hanım Maliki mezhebine göre cevaplandırılmasını istiyor.

Değerli kardeşimiz,

Ramazan orucunu ertelemek veya bozmak için geçerli bazı mazeretler vardır.

Allah’ın, kimseye gücünün üzerinde bir mükellefiyet yüklemediği ve sıkıntı hâllerinde kolaylaştırma ilkesinin işletileceği birçok ayet ve hadiste vurgulandığı gibi, ilgili ayetlerde hastalık ve yolculuk hâllerinin orucu ertelemeyi meşru kılan gerekçeler olduğu belirtilmiştir. (bk. Bakara 2/184, 185)

Başka deliller ve genel ilkeler ışığında bunların açılımı niteliğindeki bazı durumlar da ramazan orucunun ertelenmesi veya başlanmışsa bozulması için geçerli birer mazeret sayılmıştır. Bu durumlarda kişi tutamadığı oruçları daha sonra kaza eder. Ancak mazereti süreklilik taşıyan ve hayatı boyunca tutamayacak olanların fidye ödemeleri gerekir.

Orucun farz olmasıyla ilgili ayetin delaleti yanında bazı hadislere binaen oruç tutması kendisine veya karnındaki yahut emzirdiği bebeğe zarar vereceğinden endişe eden kadının orucunu erteleyebileceğine ve başladığı orucu bozabileceğine hükmedilmiştir. (Hadisler için bk. İbn Mâce, Sıyam, 12; Tirmizî, Savm, 21; Nesâî, Sıyam, 51, 62)

Hanefîlere göre, gebe ve emzikli kadın orucunu tehir ederse sadece kaza etmekle yükümlü olur, fidye vermesi gerekmez.

Şafiî ve Hanbelîlerde yalnız kendisi veya hem kendisi hem bebek için endişe duymuşsa hüküm böyledir; fakat yalnız bebek için endişe duymuşsa, ayrıca fidye vermesi gerekir.

Malikilere göre ise, her üç durumda gebe sadece kaza, emzikli kadın ise hem kaza hem fidye ile yükümlüdür. (Hattabi, Mealimü’s-Sünen, 2/739)

Buna göre, Maliki olan eşiniz, 15 gün kaza orucu tutar ve 15 de fidye verir.

Oruçta fidye miktarı, ayette geçen “bir fakirin doyumu” (bk. Bakara 2/184) ifadesinden de hareketle bir kişiyi bir gün için doyuracak iki öğün yiyecek olarak anlaşılmış olup, bu da fitre miktarıyla uyum gösterir.

Bu miktarın ayni olarak veya aynı değerde para yahut mal olarak verilmesi caizdir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet