Hadislere göre, namaz kılınan yerden kalkma yönü hangisidir?

- Abdullah b. Mesud (r.a) Biriniz namaz kıldığı yerden “ancak sağ tarafından dönüp ayrılması gerekir” şekliyle namazından şeytana bir pay ayırmasın. Ben Hz. Peygamber (s.a.v)'i çoğu defa solundan dönüp ayrıldığını gördüm, demiştir.

- Bu hadis-i şerife göre namaz kılınan yerden kalkma yönünün hangi yön olduğu anlaşılır?

Değerli kardeşimiz,

Bu hadisin manası şöyledir: İbn Masud anlatıyor:

“Biriniz -namaz kıldıktan sonra- 'mutlaka sağ taraftan dönüp gitmesinin gerekli olduğunu' düşünüp de şeytana bir pay ayırmasın. (Nitekim) ben çoğu kez Hz. Peygamberin (namazdan sonra) sol tarafından dönüp gittiğini görürdüm.” (Buhari, Ezan, 159; Müslim, Müsafirin, 59)

Burada İbn Mesud; namazdan sonra mutlaka sağ taraftan dönüp gitmeyi vacip görenleri eleştiriyor ve Resulullah (asm)’ın her iki taraftan da dönüp gittiğini söylemek isitiyor.

Hadis ifadesinde yere alan “Ekeseru ma raeytu”nun manasını “en çok ...görürdüm” yerine “çoğu kez... görürdüm” şeklinde tercüme edilmesi asıl maksada daha uygundur. Çünkü burada İbn Mesud’un maksadı, Hz. Peygamber (asm)'in sol taraftan fazla döndüğünü değil, sağ taraftan fazla dönmesine rağmen, çoğu zaman sol taraftan da döndüğünü belirtmek ve yalnız sağ tarafa dönmeyi gerekli görenlerin görüşünün yanlış olduğuna dikkat çekmektir.

Nitekim sahih rivayetlere göre, Hz. Enes “Hz. Peygamber'in en çok sağ tarafından döndüğünü" ifade etmiştir. (bk. Nesai, Sehiv,100)

- İmam Nevevi, bu farklı rivayetleri şöyle değerlendirmiştir: Öyle anlaşılıyor ki, Hz. Peygamber (asm) her iki taraftan da dönüyordu. Bazen sağ bazen de sol taraftan... Sahabelerden bazıları bunu -kendi görüşüne göre- en çok sağ taraf, bazıları da en çok sol tarafan döndüğüne hükmetmiştir. (bk. Nevevi, Şerhu Müslim,3/24)

- Değişik rivayetlere bakıldığı zaman, sağ taraftan daha fazla dönüp ayrıldığını söylemek mümkündür. Bu husus aynı zamanda İslam’ın “sağ”la ilgili genel prensibine de uygundur.

Nitekim, fıkıh kitaplarında da “namazı kıldıktan sonra -soldan caiz olmakla beraber- sağ taraftan dönmenin daha faziletli olduğu" kabul edilmiştir. (bk. V. Zuhayli, el-Fıkhu’l-İslami; 1/808)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet