Faziletli günlerde yapılan bir ibadet birden fazla kaza borcunu affettirir mi? İbadetlerin faziletleri konudaki hadisler nasıl anlaşılmalı?

"Üç aylar içerisinde (Recep ve Şaban aylarında) bir gün oruç tutarsak (tam kaç güne tekabul ettiğini bilmiyorum) şu kadar gün oruç tutmuş gibi sevabı vardır." denildiğini duymuştum. Doğruluğu ve geçmiş borçlarımız niyetiyle oruç tutulabilir mi? Sevabı ile tutulması gereken gün farklı mıdır?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

"Kim şu günde oruç tutarsa bir yıl oruç tutmuş gibi sevap kazanır." gibi hadisler, o günde tutulan orucun faziletini ifade etmek ve insanları teşvik etmek için söylenmiştir. Yoksa mesela on gün oruç borcu olan kişi bu günde oruç tutsa, bu on günlük oruç borcunun yerine geçer şeklinde anlaşılmamalıdır.

Hadis ve dua kitaplarında geçen bu gibi sözlerin bazıları zayıf olabilir. Ancak son derece güvenilir olanları da vardır. Bu nedenle bu gibi sözlerin nasıl anlaşılması gerektiği üzerinde durmak istiyoruz:

1. Bir kaide vardır: "Bir söz mutlak söylendiğinde en mükemmeli anlaşılır." Örneğin “insan” denilince akla Peygamberimiz (asm) gelir. Fizikçi denilince en meşhuru aklımıza gelir. Bunun gibi "Şu duayı okuyan veya şu orucu tutan şu sevabı alır." sözünden aklımıza ilk gelecek olan, o duanın ve orucun zirvesidir, en son neticesidir. Yani bu duanın en mükemmel sonucu budur, anlamına gelmektedir.

2. Her sözün bazı şartları vardır. Örneğin bir arabanın katalogunda 200 km/h hız yapabileceği yazılı olsun. Sadece bunun yazılmış olması o arabanın her zaman ve her sürücünün 200 yapacağı anlamına gelmez. Stabilize bir yolda, benzinine su karışmış, ön düzeni bozuk, gece vakti farları yanmayan veya başka yere bakan, üstelik de şoförü acemi olan bir araba aynı hızı yapmayınca, bu sözün yanlış olduğu anlamına gelmez. Tam tersine söz doğrudur, ama bazı gerekli şartları yerine getirilmediği söz konusudur. Bu nedenle araba bize fayda verecektir, fakat istediğimiz hıza ulaşamayacaktır.

İşte bunun gibi, biz de Allah’ın yarattığı mükemmel ve canlı bir arabayız. Bu arabanın farları olan gözler, yedikleri, içtikleri, gezdikleri, düşündükleri, ayakları gibi her şeyiyle mükemmel olacak ki, o duayı okuduğu zaman veya orucu tuttuğu zaman o neticeyi alabilsin. Demek ki söz doğrudur; ancak o şartları yerine getirmek kaydıyla.

3. “Her çekirdek bir ağaçtır.” sözü doğrudur. Ancak her çekirdek bir ağacın programını taşıdığı hâlde şartlarına uyarak ekilmezse ağaç olamaz. Bunun gibi her dua da insanı Allah’a götüren ve günahlarının silinmesine sebep olan bir sır vardır. Ancak çekirdek gibi olan bu sırrın açılması için de bazı şartlar lazımdır. İman, ibadet, niyet ve haramlardan sakınma gibi şartları yerine getiren onu ağaç gibi açacaktır. Geçmiş günahlarının silinmesine vesile olacaktır. Yoksa çekirdek olarak kalacak ve neticeye ulaşamayacaktır. Hatta hayatını yanlış yerde harcadığı için aynı zamanda sorumlu da olacaktır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet