Dört mezhebe göre, abdesti neler bozar?

Tarih: 11.01.2020 - 20:00 | Güncelleme:

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Abdesti bozan hallere “Hadesi Asgar” denir. Abdestin bozulmasına “ihdas”, bozan hale “hades”, abdesti bozulan mükellefe de “muhdes” denir. Abdesti bozan şeyler mezheplere göre, özetle şöyledir:

1. Ön ve arka yoldan çıkan şeyler:

Özürlü olmayan mükelleflerde, boşaltım yerlerinden çıkan normal şekildeki hakiki hades, ön veya arka boşaltım organlarından çıkan maddelerle olur. Normal ve anormal çıkanlar olmak üzere iki kısma ayrılır.

Birinci Kısım: Normal olarak çıkanlar:

a) Bevl ve Gaita: Ön yoldan çıkan sıvı dışkıya “bevl”, arka yoldan çıkan dışkıya “gaita” denir ve ikisi de abdesti bozar.

b) Mezi: Çoğunlukla şehvet anında çıkan ince sarı suya “mezi” denir ve abdesti bozar.

c) Vedi: Çoğunlukla idrardan sonra çıkan ve meniye benzeyen beyaz ve koyu suya “vedi” denir ve abdesti bozar.

d) Hadî: Doğumdan önce hamile kadından çıkan beyaz suya “hadi” denir ve abdesti bozar.

e) Meni: Yerinden şehvetle kopan ve çocuğun doğmasını sağlayan sarımtırak beyaz renkte erlik suyuna “meni” adı verilir. Şehvetle veya şehvetsiz çıkması halinde abdesti bozar.

Not: Şafiîlere göre, ister şehvetle ister şehvetsiz olsun, tenasül organından gelen meni yıkanmayı yani gusül almayı gerektirir; diğer mezheplere göre ise guslün farz olması için meninin şehvetle gelmesi şarttır.

f) Yellenme: Arka yoldan çıkan yellenme / gaz çıkarma abdesti bozar.

İkinci Kısım: Anormal olarak çıkanlar:

Hanefi, Şafi ve Hanbelî mezheplerine göre, ön ve arka yoldan çıkması tabii olmayan çakıl, kurt, kan, irin, yara suyu vb. şeyler abdesti bozar.

Maliki mezhebine göre, normal yoldan ve çıkması tabii olan maddelerle abdest bozulur. Ancak midede oluşan çakıl veya kurt ile kan, irin ve yara suyu gibi çıkması tabi olmayan maddelerin çıkması ile abdest bozulmaz.

2. Kan görülmeksizin doğum yapmak:

Böyle bir kimsenin abdesti kan harici çıkan sıvılardan sebeple (ayrıca da doğum az veya çok kansız olmayacağından) abdest bozulur.  

3. İki yolun dışında kan ve irin gibi şeylerin çıkması:

Hanefi mezhebine göre iki yol dışından çıkan maddeler etrafa yayılınca abdesti bozar, çıktığı yerde kalınca bozmaz, Buruna konan ilaç, ağız veya kulağa dönerse abdesti bozmaz.

Şafii ve Maliki mezheplerine göre, iki yol dışından çıkan maddeler abdesti bozmaz.

Hanbelî mezhebine göre, vücuttan çıkan kan ve irin gibi maddeler, mükellefin durumuna göre çok olunca abdesti bozar, az olursa bozmaz.

4. Kusmak:

Hanefi ve Hanbelî mezheplerine göre, ağız dolusu olunca abdesti bozar. Kusulan şeyin yemek, safra, kan veya balgam olması durumu değiştirmez.

Şafii ve Maliki mezheplerine göre, kusmak abdesti bozmaz.  

5. Akli dengenin bozulması ve uyumak:

Akli dengeyi bozan delilik, bayılma, sara, sarhoşluk veya uyuşturucu maddelerin kullanılmasıyla abdest bozulur.

Abdesti bozan uykunun şekli ve sıfatları konusu ise ihtilaflıdır:

Hanefi ve Şafii mezheplerine göre abdesti bozan uyku kalçanın yere iyice oturmadığı veya yanı üzere yaslanarak veya herhangi bir şeyin üzerine kapanmış olarak uyumaktır ki, bu hâl mafsalların gevşemesine sebeptir. Yatarak veya yaslanarak veyahut çekildiği takdirde yere düşeceği bir şekilde herhangi bir şeye dayanarak uyuyan kimsenin abdesti bozulur.

Kalçasını sert bir zemine iyice yerleştirmiş olanın veya kalçasını yerleştirmiş olanın yaslandığı şey çekildiğinde düşmüyorsa, bu kimsenin abdesti bozulmaz. Yine namazda kıyamda, rükû veya sücutta iken ve namazın dışında bu hallerde uyumakla abdest bozulmaz.

Maliki ve Hanbelî mezheplerine göre, az veya hafif uyku abdesti bozmaz, ağır uyku az da olsa abdesti bozar.

Maliki mezhebine göre, ağır uyku kişinin sesleri yahut elinde bulunup da düşen şeyi veyahut ağzından salyasının akmasını ve benzeri hususları fark etmediği uykudur. Bunları fark edecek olursa bu uyku hafif uyku olur.

Hanbelî mezhebine göre, örfen az olması dışında bütün uyku çeşitleri abdesti bozar.

6. Kadın tenine dokunmak:

Hanefi mezhebine göre, kadına dokunma hiçbir şekilde abdesti bozmaz.

Maliki ve Hanbelî mezheplerine ve meşhur rivayette Ahmed b. Hanbel’e göre, kadına şehvetle dokunmak abdesti bozar.

Şafii mezhebine göre ve üç nakilden üçüncüsünde Ahmed b. Hanbel’e göre mahrem sayılmayan kadına, ölü dahi olsa arada bir engel bulunmadan dokunmak, her durumda dokunanında, dokunulanında abdestini bozar.

7. Kendi cinsel organına dokunmak:

Hanefi mezhebine göre, şehvetli veya şehvetsiz, avuçla veya parmaklarla zekere (cinsi organa) dokunmak abdesti bozmaz.

Maliki, Şafii ve Hanbelî mezheplerine göre, kişi, zekerine dokunmakla abdesti bozulur.

Maliki mezhebine göre, baliğ bir kimse, zekerine dokunmasıyla abdesti bozulur. Kadının kendi fercine (cinsel organına) dokunması ise, abdestini bozmaz.

Şafii ve Hanbelî mezheplerine göre, erkek veya kadının ister kendi, ister eşinin cinsel organları veya dübürleri olsun, çıplak olarak dokunmalarıyla abdest bozulur.

8. Namazda gülmek:

Hanefi mezhebine göre, namazda yanında bulunan kişi işitecek kadar gülen baliğ bir kimsenin abdesti bozulur. Abdest bozulunca namaz da bozulmuş olur.

Diğer mezheplere göre ise gülmek sadece namazı bozar, abdesti bozmaz.

9. Abdeste şüphe etmek:

Maliki mezhebine göre, bir kimse abdest aldıktan sonra abdestinin bozulup bozulmadığında şüphe ederse veya abdestini bozduktan sonra abdest alıp almadığında veya abdest aldıktan sonra devam ettiğinde şüphe ederse abdest bozulur.

Hanefi, Şafii ve Hanbelî mezheplerine göre, bir kimse abdestli olduğunu kesin bilip, bozduğunda şüphe ederse kesin olana göre hareket edilir ve abdesti bozulmuş sayılmaz.

Bununla beraber abdestini bozduğundan emin, tekrar abdest aldığından şüphe ederse abdestsiz kabul edilir.

10. Cenaze yıkamak:

Hanbelî mezhebine göre, ölü yıkamakla abdest bozulur.

Diğer mezheplere göre cenaze yıkamak abdesti bozmaz.

11. Deve eti yemek:

Hanbelî mezhebine göre, deve eti çiğ veya pişmiş, bilerek veya bilmeyerek yendiğinde abdesti bozar.

Diğer mezheplere göre, deve eti her ne şekilde yenilirse yenilsin, abdesti bozmaz.

Notlar:

1. Detaylar hakkında bilgi almak ve her mezhebin dayandığı delilleri görmek için, o mezhebin fıkıh kitaplarına bakılması ve her Müslümanın en azından uyduğu mezhebin bir ilmihalini okuması gerekir.

2. Dört mezhebin fıkhı ile ilgili detay için bk.
Abdurrahman Ceziri, Dört Mezhebe Göre İslam Fıkhı.
Zuhayli, İslam Fıkhı Ansiklopedisi.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

Bu içeriği faydalı buldunuz mu?
Yazar:
Sorularla İslamiyet
Okunma sayısı : 10.000+
Yorum yapmak için giriş yapın veya kayıt olun