Cariyeden doğan çocuk annesinin hürriyetine vesile olur mu?

- Köle/cariye bir anne artık köle olarak satılmayacaktır ve çocuğu da hür olacaktır. (Sorularla İslamiyet)
- Ancak rivayetler farklı şeyler söyler:
- Ömer (r.a)'ın şöyle dediği rivayet edilmektedir: Hür herhangi bir kimse, bir cariye ile evlenecek olursa, kendisini yarı yarıya köleleştirmiş demektir. Yani kendi çocuğunu köle yapar. O bakımdan böyle bir şeye karşı direnmek ve sabretmek, çocuğun köleleşmemesi için daha faziletlidir.
- Said b. Cübeyr de der ki: Cariyeyi nikahlamak ancak, zinaya bir yakınlıktır. Yüce Allah da: "Sabretmeniz ise sizin için daha hayırlıdır." yani cariyeleri nikahlamadan durmanız daha hayırlıdır, diye buyurmuştur.
- İbn Mace'nin Sünen'inde ed-Dahhak b. Müzahim'den şöyle dediği rivayet edilmektedir: Ben Enes b. Malik'i şöyle derken dinledim: Resulullah (s.a.v.)'ı şöyle buyururken dinledim:
"Her kim temiz ve arındırılmış olarak Allah'ın huzuruna çıkmak istiyorsa, hür kadınlarla evlensin."
Bunu Ebu İshak es-Sa'lebi de, Yunus b. Mirdas yoluyla rivayet etmiştir ki, Yunus, Enes'in hizmetçisi idi.
- (Ebu İshak) şunu da ekler: Ebu Hureyre dedi ki: Resulullah (s.a.v.)'ı şöyle buyururken dinledim: "Hür kadınlar evin salahı, cariyeler ise evin helaki -veya- evin fesadıdırlar." (Kurtubi, Nisa 25. ayetin tefsiri)
- Cariyeler hakkında buna benzer hadisler nasıl anlaşılmalı?

Değerli kardeşimiz,

Evet, efendisinden bir çocuk doğuran cariye, efendisinin ölümünden sonra başka bir muameleye gerek olmaksızın hürriyetini elde eder; çocuk zaten hürdür, zira hür bir efendinin çocuğudur. Böylece cariyeden doğan hür çocuk annesinin hürriyetine de vesile olmuş olur.

Bu kısa bilgiden sonra detaya gelince:

Evvela -bize göre- cariyeliğin tarihe karıştığı günümüzde, bu gibi konularla ilgilenmek bir vakit israfıdır.

İkincisi: bir cariye efendisinden gebe kalırsa, doğuracağı çocuğu hürdür, kendisi de -diğer cariyeler şeklinde satılamayacağı veya başkasıyla evlenemeyeceği gibi- efendisinin ölümünden sonra da hür olacaktır. (bk. Merğınani, Hidaye, 2/68; Mevsılî, el-İhtiyar, 4/32; Remli, Nihayetu’l-Muhtac, 8/428)

Üçüncüsü: Soruda geçen bilgiler, efendisinin başkasıyla evlenmesine izin verdiği cariyelerle ilgilidir. Yoksa efendisinden çocuğu olan cariyelerle ilgili değildir.

Demek ki sitemizde geçen bilgiler ile soruda ifade edilen rivayetler arasında bir çelişki yoktur, konumu farklı olan cariyeler söz konusudur.

Dördüncüsü: Soruda geçen rivayetler sahih değildir.

Örneğin:

1. İbn Macede yer alan ilgili rivayet zayıftır. Çünkü Sellam b. Süleyman b. Sevvar ile Kesir b. Süleym adındaki iki ravi de münker hadisleri rivayet etmekle suçlanmışlardır. (bk. İbn Mace,1862/Fuad Abdulbaki’nin tâliki; Ebu’l-Abbas Şihabuddin el-Busayri, Misbahü’z-zücace, 2/98)

2. "Hür kadınlar evin salahı, cariyeler ise evin helaki -veya- evin fesadıdırlar." bilgisi için bk. Sa’lebî, Tefsir, 3/289-290; Deylemi, 2/109.

Bu rivayet de senedindeki Ebu Sehl adındaki bir raviden dolayı, zayıf ve uydurma olarak değerlendirilmiştir. (bk. Elbani, Silsiletu’l-ahadisi’d-daife, 8/21)

Öyle anlaşılıyor ki, cariyelerle ilgili söz konusu rivayetler ya uydurma veya zayıftır, bunlarla amel edilmez.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet