Bakara 38. Ayete göre, İblis’in doğru yola gelme ihtimali var mı?

İblis’in tövbe edemeyeceğini yazmışsınız. İblis henüz ölmemiştir, tövbe imkanı vardır. Allah Teala ona, Ademaleyhisselama ve Havva validemize hitaben şöyle demiştir:

قُلْنَا اهْبِطُواْ مِنْهَا جَمِيعاً فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُم مِّنِّي هُدًى فَمَن تَبِعَ هُدَايَ فَلاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ

“Oradan birlikte inin” dedik. “Benim tarafımdan size bir yol gösteren gelince, yol göstericime uyanların üstünde ne bir korku olacak, ne de üzüleceklerdir.” (Bakara, 2/38)

- Lütfen bu ayet üzerinde düşünün. Ayetteki اهْبِطُواْ = inin emri, çoğuldur. Arapça’da en az üç kişiyi muhatap alır. Bu ayetin muhatafları Âdem, Havva ve İblis'tir. Demek ki İblis de doğru yola gelme hakkına sahiptir.

Değerli kardeşimiz,

Bu ayetin meali şöyledir:

“Dedik ki: İnin oradan hepiniz! Artık ne zaman benden size doğru yolu gösteren rehber gelir de kim ona uyarsa, onlara hiçbir korku olmayacak, hiç üzülmeyecekler de. İnkâr edip âyetlerimizi yalan sayanlar ise cehennemliktirler, hem de orada ebedî kalacaklardır.” (Bakara, 2/237-238)

a) Evvela, alimlerin bazıların göre, burada “İnin oradan hepiniz!” mealindeki emrin muhatabı Âdem ile Havva’dır. İleride olacak nesilleri de onlara dahil olduğu için cem / çoğul sigası kullanılmıştır. Kaldı ki, Arapçada ikil / tesniye için de bazen cemi / çoğul kullanılabilir. (bk. Taberi, ilgili ayetin tefsiri)

b) Şayet bu hitabın muhatabı “Âdem-Havva-İblis” üçlüsü (bk. Taberi, a.y) ise, bu takdirde, onların bazılarının hidayete gelmeyeceğine dair bir karine vardır. Çünkü, “Benden size doğru yolu gösteren rehber gelir de kim ona uyarsa...” ifadesinden, bunlardan bazılarının hidayet yolunu seçmeyecekleri anlaşılmaktadır.

c) Ayetten  “mefhum” olarak anladığımız bu gerçek başka ayetlerde “mantuk” olarak açıkça ifade edilmiştir. Misal olarak aşağıda mealleri veri verilmiş ayetlere bakılabilir:

“Çabuk in oradan!” buyurdu Allah, “Öyle orada kurulup da büyüklük taslamak senin haddin değildir. Çabuk çık, çünkü sen alçağın tekisin!"

"Bana, onların diriltilecekleri kıyamet gününe kadar mühlet verir misin?” dedi.

Allah: “Haydi, sen mühlet verilenlerdensin!” buyurdu. (A'raf, 7/13-15)

“Allah şöyle buyurdu: O halde, defol buradan! Çünkü sen kovuldun ve bu lânet, hesap gününe kadar senin üzerinde devam edecektir."

“Ya Rabbî!” dedi, “O halde insanların diriltilecekleri güne kadar bana mühlet ver!”

“Haydi, buyurdu, belirli bir güne kadar sana müsaade edildi.”

"İblis dedi ki: Ya Rabbî! Beni azdırmana karşılık, yemin ederim ki ben de dünyada onlara günahları süsleyeceğim ve senin ihlasa erdirdiğin kulların müstesna, onların hepsini azdıracağım.” (Hicr, 15/34-39)

“İblis: Öyle ise, senin izzetine yemin ederim ki ben de onların hepsini şaşırtacağım. Ancak Senin ihlâsa erdirdiğin kullar bundan müstesnadır.” dedi.

Allah buyurdu: İşte bu doğru! Ben de şu hakikati söyleyeyim ki cehennemi, sen ve sana uyanlarla dolduracağım.” (Sad, 38/82-85)

İşte hakikat budur. Kur’an konuşursa bize susmak düşer...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet