Ahzap suresi 6. ayette geçen, "Peygamberimizin hanımlarının müminlerin annesi olması" konusunu nasıl anlamalıyız? Bu ayetle, Mücadele suresi 2. ayeti çelişmiyor mu?..

Mücadele suresi 2.ayette, insanların annelerinin sadece kendilerini doğuran kadınlar olduğu yazıyor. Ama Azhap suresi 6. ayette "Peygamber, mü'minlere kendi canlarından daha önce gelir. Onun eşleri de mü'minlerin analarıdır." diyor. Buna göre ortada çelişki olmuyor mu?Annelerimiz bizi doğuran kadınlardan başkası değilse, Peygamberimizin (asm) hanımları da bizi doğurmadığına göre, ortada ciddi bir sorun yok mudur?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Bu iki ayetin ifadeleri bir çelişkiye değil, biri hakiki biri mecazi olmak üzere iki ayrı hükmün varlığına işaret etmektedir:

Ahzab suresinde yer alan "Peygamber'in hanımları müminlerin anneleridirler" mealindeki ayetin ifadesinde  onların gerçekten müminleri doğuran anneleri olduklarına değil, müminlerin anneleri mertebesinde olduklarına işaret edilmiştir.

Buna göre müminler, annelerini nikahlayamadıkları gibi, onları da nikahlayamazlar. Öz annelerine hürmet göstermek mecburiyetinde oldukları gibi onlara da aynı şekilde hürmet göstermelidirler.

İleride gelecek olan 53. âyete göre Hz. Peygamber (asm)'den sonra da onun eşleri ile evlenmek müminlere haram kılınmış olması da bu saygının bir simgesidir.

Bunun ötesinde "Peygamber hanımlarının annelik vasıfları", hukuk ve haram-helâl hükümleri bakımından bir anneliği değil, anne mesabesinde saygınlığı ifade etmektedir.

Nitekim  hiç bir mümin Hz. peygamberin zevcelerine bakamaz, onlarla tek başlarına bir yerde başbaşa/halvette kalamazlar. Onlara mirasçı olamazlar. Çünkü onlar bu noktada diğer kadınlar gibidir.

Aslında bu husus bizzat Hz. Peygamber için de söz konusudur. O da ümmeti için bir baba hükmündedir. “Size kendi aranızdan öyle bir Peygamber geldi ki zahmete uğramanız ona ağır gelir. Kalbi üstünüze titrer, müminlere karşı pek şefkatli ve merhametlidir” (Tevbe, 9/128); "Peygamber, müminlere kendi öz canlarından daha yakındır. Eşleri ise, onların analarıdır.” (Ahzab, 33/6) mealindeki ayetin ifadesinde, Hz. Peygamberin ümmetine karşı bir babadan daha fazla şefkatli-merhametli olduğu ve bir babadan çok daha fazla sorumluluk üstlendiği açıkça görülmektedir.

“Hiçbir mümin yoktur ki ben ona -dünya ve ahirette- insanların en yakını olmayayım. Dilerseniz şu ayeti okuyun: "Peygamber, müminlere kendi öz canlarından daha yakındır." (Bu yakınlığın bir göstergesi de şudur ki:) Hangi mümin bir mal bırakırsa, onun asabesi/yakın akrabaları -kim olursa olsun- (yakınlık sırasına göre) ona mirasçı olsunlar. Kim de borç veya çoluk çocuk bırakırsa bana gelsin; ben onun mevlasıyım/ yar ve yardımcısıyım/çoluk-çocuğuna bakmak, borçlarını ödemek bana aittir." (Buhari, Nefekat, 15; Müslim, Feraiz, 15-17) manasındaki hadis rivayeti de bu manayı pekiştirmektedir.

Buna göre, denilebilir ki, Hz. Peygamberin eşlerinin müminlerin anneleri olduğu açıkça vurgulandığı aynı yerde, Hz. Peygamberin de onların babası olduğuna kapalı bir ifadeyle işaret edilmiştir. Ahzab suresinin “Peygamberin müminler üzerinde sahip olduğu hak, onların bizzat kendileri hakkında sahip oldukları haktan daha fazladır. (O, bir baba konumunda olduğundan) onun eşleri de müminlerin anneleridir” mealindeki ayette, Hz. Peygamberin -dolaylı bir ifadeyle- ümmetin babası olduğu ve eşlerinin de -açık bir ifadeyle-müminlerin anneleri olduğunun ifade edilmiş olması  mecazidir.

Mücadele suresinin 2. ayetinde vurgulanan “İçinizden kadınlar hakkında zıhar yapanlar bilsinler ki onlar kendilerinin anneleri değildir, onların anneleri sadece kendilerini doğurmuş olanlardır” mealindeki ifadede “annelik vasfının” hakiki ve hukuki gerçekliğine işaret edilmiştir.

Yine Ahzab suresinin 40. ayetinde yer alan “Muhammed içinizden hiçbir erkeğin babası değildir, lâkin Allah’ın resulü ve peygamberlerin sonuncusudur. Allah her şeyi hakkıyla bilir” mealindeki ayette de, Hz. Peygamberin müminlerin babası olmadığının vurgulanması, işin hukuki ve hakiki manası itibariyledir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet