Zil sesinin, hem vahy hem şeytan sesi olduğu nasıl anlaşılmalıdır?

- Müslim’de geçen hadiste zil sesi şeytanın sesidir derken; Rasulullaha gelen vahy de zil sesi gibi çıkarırdı demekte.
- Hayır ve şer olan iki farklı meselenin sesi nasıl aynı olur?

Değerli kardeşimiz,

“Zil sesi, şeytanın sesi olduğuna” dair hadis için bk. Müslim, Libas, 104.

“Vahyin bazen zil / çıngırak sesine benzer bir sesle geldiğini” ifade eden hadis rivayeti için bk. Buhari, Bedü’l-Vahy, 2; Müslim, Fedail, 87.

Bu hadislerden birinde “zil” sesi kötülenmiş, diğerinde ise, övgüye layık bir konuma yerleştirilmiştir.

Zil sesi, şeytanın sesine benzetilmesinin gerekçesi, özellikle kervanların yolculuğu esnasında, hayvanların boynuna takılı olduğu zaman, yol boyunca ses çıkarmaya devam eder. Ses çıkardığında ise, eşkıya, yol kesici ve benzeri düşmanlar kervanı fark eder ve onlara kötülük edebilir.

Buradaki benzetmenin durumu şöyledir:

“Şeytan insanlara zarar verdiği gibi, yolculuk esnasında hayvanların boynuna takılan çıngırak / zilin çıkardığı ses de onun gibi zarar verir.”

Vahiy esnasında duyulan çıngırak / zil sesine benzer bir ses ise, alçak, hafif bir tonla başlayıp, gittikçe yüksek bir tona ulaşan sestir.

Buradaki benzetme, sesin peş peşe devam etmesiyle ilgilidir.

İbn Hacer’in ifadesiyle:

“Bir benzetme sanatında, benzeyen ile benzetilen arasında her yönüyle tam bir benzerliğin olması gerekmez. Bir veya birkaç yönden benzemeleri yeterlidir. Muhatapların yakından bildiği bir alet olmasından dolayı, Hz. Peygamber (asm), bu farklı olayları anlatırken ikisinde de aynı aleti, “zil sesi"ni misal vermiştir.

Her bir sesin iki yönü vardır; biri, sesin kuvvet yönü, diğer ise, sesin nağmeli yönüdür. Zil sesi de kuvvet yönüyle vahiy getiren meleğin sesine; nağmeli yönüyle de şeytanın sesine benzetilmiştir. (bk. İbn Hacer, Fethu’l-Bari, 1/20; Nevevi, 15/88)

Demek ki, bu iki ses birbirine benzemediği gibi, vahyin ilk başlangıcından itibaren, Allah Hz. Peygamber (asm)’in kalbinde, gelenin ilahi vahiy olduğunu kesin olarak bildiren, tatmin eden bir hads-i şuuri yaratır. Kalbi tatmin olur...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet