Tekâmül teorisi nedir?

Değerli kardeşimiz,

“Tekâmül” kelimesine geçmişte birbirine tamamen zıt iki farklı mânânın yüklendiğini görüyoruz. Birisi, herhangi bir varlığın zaman içinde belirli bir olgunluğa erişmesi, mükemmel hâle gelmesini ifade eder. Diğeri de “evolüsyon” mânâsında, yani bir türden bir başkasının tesadüfen meydana geldiğini belirten evrim teorisi yerine kullanılmıştır.

Geçmişte evrim teorisi yerine tekâmül teorisi veya nazariyesi dendiğini görüyoruz. Ancak tekâmülün evrim teorisi yerine kullanımı çok yaygın değildir. Çoğunlukla birinci mânâda, yani “Bir varlığın mahiyetini değiştirmeden, bir başka söyleyişle, özelliğini yitirmeden, kendi yapısı içerisinde kemale erdirilmesi, olgunlaştırılması” mânâsında ele alınmıştır. Bu yönüyle tekâmülün ifade ettiği mânâ, daha çok ontojeniye yakındır.

Ontojeni, yani bir canlının embriyodan olgun hale gelinceye kadar geçirdiği safha mânâsındaki tekâmülün kullanımı, hem cansızlar âleminde hem de canlılar âleminde görülür. Meselâ yeryüzünün ilk şeklinin böyle olmadığı, başlangıçta Güneş'le birlikte bulunduğu, ondan ayrılıp uzaydaki yerine yerleştirilip zamanla soğuyup kabuk bağladığı belirtilerek bu kemâle erme yönündeki değişmeler tekâmülle ifade edilmiş ve ilk yaratılışından itibaren yerkürenin, tekâmül ederek insan ve diğer canlıların yaşayabileceği günümüzdeki yapıya ulaştığına dikkat çekilmiştir. Yine de her an bu tedricî (yavaş yavaş) değişimin devam ettiği nazara verilmiştir. Bu yavaş yavaş değişimin, yani tedricî tekâmülün canlılar âleminde de yer aldığına vurgu yapılır. Meselâ, bir elma çekirdeğinin ağaç hâline gelişi, ya da bir embriyonun gelişerek kemâle ermiş bir canlıyı hâsıl edişi hep bu “tekâmül” kelimesiyle ifade edilmiştir.

Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı gibi, kâinattaki canlı ve cansız bütün varlıklar, bu mânâda kendi içlerinde, bir bakıma embriyodan olgun hâle gelinceye kadar gösterdikleri tedricî bir değişim kanununa tâbidir. Dolayısıyla tekâmülün bu manada kullanımı teori değil, bir kanundur.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet