Sol el nerelerde kullanılmaz?

- Ben solağım. Yiyip içme de dahil her şeyi sol elimle yapıyorum. Sağ elimle yapmak zor geliyor, elim titriyor. Yapsam bile çok konsantre olmam gerekiyor.
- Sol elle yiyip içmek haram mı?

Değerli kardeşimiz,

Konuya bir açıklık getirmek için önce sağ ve sol elin nerelerde kullanılıp kullanılamayacağına bakalım. Bu meseleyi Peygamberimizin (asm) sözlerine ve uygulamalarına bakınca öğreniyoruz.

Hafsa binti İmran'ın nakline göre;

 "Peygamberimiz (asm) bir şeyi yiyip içerken sağ elini, diğer ihtiyaçlarını görmek istediği zaman da sol elini kullanırdı." (Ebû Davud, Taharet, 18)

Peygamberimiz (asm) yeme, içme ve benzeri hoş, güzel ve temiz işlerini yaparken devamlı sağ elini kullandığını, bunun dışında temizlik ve benzeri işlerini yaparken de sol elini kullandığını öğreniyoruz.

Sol elin kullanıldığı yerlerden birisi de tuvalette yapılan temizliktir. Bu temizliğe hadis dilinde "istinca" deniyor.

Peygamberimiz, "Sizden biriniz istinca ettiği zaman sağ eliyle istinca etmesin, istincasını sol eliyle yapsın." (Buharî, Vudu, 18) buyuruyor. 

Buna göre temizlenirken sol eli kullanmak sünnettir. Sağ elle sadece su dökülür. Herhangi bir mazeret yokken sağ elle istinca sünnete aykırı olarak kabul ediliyor.

Hz. Aişe de Peygamberimizin bu konudaki uygulamasını anlatırken der ki:

"Resulullahın (asm) sağ eli suyuna ve yiyeceğine değmek içindi. Sol eli de istinca ve kirletme hasıl olacak şeyler içindi." (Müsned, 6/265, 287; Müslim, Tahare 19)

Bir hadis alimi olan Nevevî bu konuya şöyle bir açıklama getiriyor:

Dinde kural şudur:

Değer verilen, şerefli işler sağla yapılır ve sağdan başlanır. Hakir işler de sol elle yapılır ve soldan başlanır.

Buna göre elbise ve ayakkabı giymek, misvak kullanmak, tırnakları kesmek bıyıkları kırpmak, saç tıraşı olmak ve taramak, namazda selam vermek, tuvaletten çıkmak, yemek-içmek, tokalaşmak, Hacerü'l-Esved'i selamlamak sağ elle yapılır ve sağdan başlanır.

Bunların tersi anlamı taşıyan tuvalete girmek, camiden çıkmak, burun temizliği yapmak, temizlenmek, elbiseyi ve ayakkabıyı çıkarmak gibi işler de sol elle yapılır ve soldan başlanır. (Şerhu Müslim, ilgili hadisin şerhi)

Görüldüğü gibi kirlerin temizlenmesinde sol elin kullanılması tavsiye edilirken, zaruret yoksa sağ eli kullanmak mekruh sayılıyor.

Temiz olması istenen yerlerde ve bir şey yiyip içerken sağ eli kullanmak sünnet, sol elle yiyip içmek mekruhtur.

Peygamberimiz (asm), terbiyesi altında bulunan bazı sahabî çocuklara sol elle yememelerini tavsiye etmiştir.

"Sizden biriniz sağ eliyle yesin, sağ eliyle içsin ve sağ eliyle versin. Çünkü şeytan sol eliyle yer, sol eliyle içer, sol eliyle verir ve sol eliyle alır." (Tirmizi, Etime 9)

buyurarak, şeytana muhalefet etmeyi öğretmiştir. 

Yiyip içerken, ağza götürmemek üzere sol el sağ ele yardımcı olarak kullanılabilir.

Dinî bir hüküm olarak ise sağ elle yapılması gerekenleri sol elle yapmak Şafii mezhebine göre tenzihen (helale yakın) mekruhken, Hanbeli mezhebine göre tahrimen (harama yakın) mekruhtur.

Sizin gibi solak olan veya sağ elini kullanmakta güçlük çeken, bir özürden dolayı hiç kullanamayan kimselerin sol eliyle yiyip içmesi mekruh olmaz. Aynı şekilde beden temizliği yapılırken de sol elini kullanamayanların sağ elini kullanmalarının bir sakıncası olmaz.

Nice tanıdığımız, solak olduğu için bütün işlerini sol eliyle yaparken yiyip içmesini hep sağ elle yapıyorlar. Bu bir eğitim ve alışkanlık meselesi. Fakat bunu yapamayanların da mekruha girdiklerini söylemek doğru olmaz.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet