Seher vaktinde uyumak mı yoksa uyanık kalmak mı sünnettir?

- İmam Gazali'nin açıklamaları doğrultusunda açıklar mısınız?

Değerli kardeşimiz,

İmam Gazalî, gece namazına kalkma adabından bahsederken, geceyi YEDİ şekilde ihya etmenin mümkün olduğunu söylemiş ve bunların hepsinin de büyük zatlar tarafından uygulandığına işaret etmiştir. İkinci mertebede soruda geçen konuya işaret etmiştir: “Gecenin üçte birinde kalkmak...” Bu tarzda geceyi ihya eden kimselerin gecenin ilk yarısında bir de son altıda birinde uyumalarının uygun olacağını belirtmiştir. Ayrıca gecenin sonlarında uyumanın -uykusuzluktan kaynaklanan- benzin sarılığını ortadan kaldıracağı için güzel olduğunu ifade etmiştir. (bk. İhya, -Arapçası- 1/371).

Kanaatimizce Gazali’nin  bu ifadeleri “seher vakti” için değil, seher vaktinden önceki bir zaman dilimine işaret etmektedir. Arkadaki sayfada; “sabahtan önce, seher vaktinde kalkmanın uygun olacağını” söylemesi de bu hususu pekiştirmektedir.

Ancak burada Gazalî, Hz. Aişe (r.anha)’den nakledilen bir rivayete de yer vermiştir. Bu rivayet göre Hz. Aişe, “Ben Hz. Peygamber (a.s.m)’i seherden sonra hep uyurken görürdüm.” demiştir. Ancak bu hadisin Buharî’deki şekli şöyledir: “Seher onu (Hz. Peygamberi) benim yanımda ancak uyurken buldu.” (bk. Buharî, Teheccüd, 7).

Bazı alimler “seherdeki uyuma” tabirini yere uzanmak olarak anlamışlardır. Hz. Aişe’nin “o vakitte eğer ben uyanık isem benimle sohbet eder, aksi takdirde uzanırdı” şeklindeki rivayet bu görüşü desteklemektedir. Ancak, Buharî ve onu izleyen İbn Hacer’in görüşü bunun gerçek uyumak olduğu şeklindedir.(İbn Hacer, ilgili hadisin şerhi).

Görüldüğü gibi, “seherdeki uyuma” ifadesi değişik yorumlara müsaittir. Hatta bizzat uyumak olsa bile, “gecenin ilk kısmında kalkmak, ardından uyumak, son kısmında kalkmak, ardından uyumak” şeklinde anlaşılabilir. Bu şekilde gecede iki defa uyumak, iki defa kalkmak söz konusudur ki, geceyi ihya etmenin en zor şeklidir. Ayrıca “seher vaktinde uyumayı” birkaç dakika olarak algılamak mümkündür.

“Seher onu (Hz. Peygamberi) benim yanında ancak uyurken buldu / bulurdu.” hadisinden şunu anlamak -farklı hadis rivayetlerini telif etmek bakımından- daha isabetli olabilir:

Hz Peygamber (a.s.m) gecenin son altıda birinde kalkıp ibadet ettikten sonra biraz uyurdu. Ve kendisi bu uykuda iken seher vakit girerdi, o da tekrar kalkar ve sabah namazına hazırlık yapardı. Yani seherde uyumazdı, misal olarak, daha önce yarım saat kadar yattıysa seher vakti onu uykuda yakalardı, ama o da o anda tekrar kalkar ve seher vaktini değerlendirirdi.

Hulasa Kur’an’da “seher vaktinde istiğfar edenler” (Al-i İmran, 3/17) övülmüş olduğuna göre, yapabilirsek biz o vakti uykuyla değil ibadetle değerlendirelim, inşallah.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Gece vaktinin en hayırlı saati seher vakti midir? ...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet