Farz olan on şey nedir?

- Bayezid-i Bistami on şey beden üzerine farzdır, demiş mi, demişse bunlar nelerdir?

Değerli kardeşimiz,

Öncelikle ifade edelim ki,tasavvuf eserlerinde geçen bilgilerden istifade ederiz, ancak bir şeyin farz, vacip, sünnet, haram, mekruh olup olmadığına fıkıh kitaplarına bakarak karar verilir.

Evet, Bayezid-i Bistami Hazretleri on şey beden üzerine farzdır, demiş. Ayrıca, on şey bedeni korur, on şey bedenin şerefidir, on şey bedenin maddi ve manevi yapısını bozar, on şey insanın varlığını öldürür, on şey insanı aşağılık yapar demiş.

Burada geçen beden kelimesi insan anlamındadır. Bu nedenle sadece beden olarak değil ruhu da içine alan insan anlamında söylemek daha uygun olur.

Bayezid-i Bistami’ye göre bu "on şeyler" şöyledir:

Şu On Şey İnsan Üzerine Farzdır:

1) Farzları noksansız yerine getirmek.

2) Haram kılınan şeylerden kaçınmak.

3) Allah için mütevazı olmak.

4) Müslüman kardeşlerine eziyet etmekten sakınmak.

5) İyi ve kötü herkes için hayır isteyen olmak.

6) Allah Teala'nın mağfiretini arzulamak.

7) Her işte ve her hâlükârda Allah rızasını gözetmek.

8) Öfkeyi, gurur ve taşkınlığı, zulüm ve haksızlığı, üzücü ölçüde mücadeleyi terk etmek.

9) Kendi kendine nasihatçi olmak, nefsi terbiyeye çalışmak.

10) Ölüme bilerek hazırlanmak.

Şu On Şey İnsanı Korur:

1) Gözleri haramdan ve lüzumsuz şeylerden korumak.

2) Dili zikre alıştırmak ve bunu alışkanlık haline getirmek.

3) Nefis muhasebesi yapmak, günlük hayatı bu ölçü içinde sürdürmek.

4) İlm öğrenmek ve öğrenilen ilmi faydalı olacak şekilde kullanmak.

5) Edeb ve terbiyeyi her yerde ve herkese karşı muhafaza etmek.

6) Bedeni, dünyanın faydasız işlerinden kurtarıp, dünya ve ahiret için faydalı işlerde kullanmak.

7) İnsanlarla haşır-neşir olmamak, kalbi geliştirmek, düşünceyi berraklaştırmak, zekayı işletmek için uzlete çekilmek.

8) Nefis ile kıyasıya mücadele etmek.

9) Çokça ibadet etmek.

10) Peygamber Efendimizin (asm) sünnetine uymak.

Şu On Şey İnsanın Şerefidir:

1) Teaâzu içinde yumuşak huyluluk.

2) Haya ve edep.

3) İlim.

4) Haram ve şüpheli şeylerden kaçınmak, gönül rahatlığı içerisinde ibadetleri hatasız yapmaya çalışmak, dünya şatafatına değer vermemek.

5) Her işte, atılan her adımda Allah Teala'dan korkmak.

6) Güzel ahlak.

7) Başa gelen bela ve musibetleri yüklenmek, sabrı dayanak yapmak.

8) Halk ile iyi geçinme yollarını, idare etmek çarelerini bilip yürütmek.

9) Öfkeye mâni olmak.

10) Dilenmeyi terk etmek.

Şu On Şey İnsanın Maddi ve Manevi Yapısını Bozar:

1) Dinine önem vermeyen kimseyle arkadaşlık etmek.

2) Hayırlı ve yararlı kişilerden ayrılmak, onlarla dostluk kurmamak.

3) Nefsin isteklerine boyun eğip onun peşine takılmak.

4) İslamiyet’ten uzaklaşmak.

5) Dinden olmayan şeyleri din adına uydurup dine sokan kimselerle oturup kalkmak.

6) Dünya ve ahiret için yararlı olmayan şeylerle uğraşmak ve bu tür şeyleri arzulamak.

7) Halkı kötü zan altında tutmak.

8) Üstünlük taslamak.

9) Dünyalıktan yana üzüntüye kapılmak.

10) Ahireti düşünmemek.

Şu On Şey İnsan Varlığını Öldürür:

1) Terbiye azlığı.

2) Cehalet çokluğu.

3) Halktan nimet beklemek.

4) Şehvet azgınlığı, nefis kudurganlığı.

5) Baş olma sevdası.

6) Dünyaya lüzumundan fazla meyletmek.

7) Allah Teala katında nefis ile dostluk kurmak.

8) Çok yemek.

9) Çok uyumak.

10) Kalabalığa uymak.

Şu On Şey İnsanı Aşağılık Yapar:

1) Öfke ve hiddet.

2) Kin ve nefret.

3) Büyüklenme.

4) Zulüm ve haksızlık.

5) İnat yollu mücadele.

6) Cimrilik.

7) Başkasına eza ve cefa etmek.

8) Mümin kardeşine saygısızlık.

9) Kötü huy ve fena ahlak.

10) İnsaf ölçülerini aşmak.

(bk. Abdülhaim Mahmud, Sultanül Arifin Bayezid el-Bistami, s. 55-56.)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet