İrademiz dışında başımıza şer gelir mi?

“Allah'tandır, sana ne kötülük dokunursa kendindendir...”
- Bu ayeti nasıl anlamalıyız?
- Birinin doğduğu yer sıkıntılı bir yer olsa mesela savaşın içinde doğsa ya da bir parmağı eksik veya sakat doğsa burada kişinin iradesi yok mu?
- Ayetteki anlatılan kötülük nedir?

Değerli kardeşimiz,

İlgili ayette “kötülüğün insanın kendi nefsinden kaynaklandığını” gösteren ifadenin izahı şöyle olabilir:

Hayrı da şerri de yaratan Allah’tır. Kudret açısından bakıldığı zaman insanın başına gelen iyilikler ve kötülüklerin hapsi Allah’ın yaratmasıyla ancak vücut bulabilir. Ancak, her şeyi hikmetle yapan Allah, iyiliği de kötülüğü de belli bir hikmete göre yaratır.

İyiliği yaratırken takip ettiği hikmet kendi sonsuz rahmetidir. Ayette “Sana bir iyilik dokunursa o Allah’tandır.” mealindeki cümlenin manası budur.

Kötülüğü yaratırken takip ettiği hikmet ise, kulun -irade-i cüziyeye dayalı olan- eylemi, niyeti ve temayülleridir. “Sana bir kötülük isabet ederse bu senin kendi nefsindendir.” mealindeki cümlenin manası budur.

Allah kullarının küfre girmelerine, isyan etmelerine razı olmadığına göre, elbette bu gibi kötülüklerin kaynağı kulların kendi iradelerinin devreye girmesidir.

Bazen kul eylem yapar, kurşun sıkar, katil olur ve adamın canını Allah alır.

Bazen fiili teşebbüse çıkarılan bir niyetinin uzantısı olan harici bir kötülük vücudunu yaratır ve yine sorumluluk kula ait olur.

Bu gerçeklerden hareketle denilebilir ki, hiçbir kötülük irademizin dışında başımıza gelmez. Tabii ki, burada kullandığımız irade kavramı, eylem iradesi, niyet-teşebbüs iradesi, temayüller iradesi olarak hakiki ve mecazi manasıyla algılanmalıdır. Demek ki:

- İyiliği isteyen de yaratan da Allah’tır.

- Günahı ise isteyen insandır, yaratan Allah’tır.

Ayette bu iki gerçeğe işaret edilmiştir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- “İyilik de kötülük de Allah'tandır...” ayeti nasıl anlamalıyız?

- Kötülük dokunursa kendindendir ayetiyle ilgili görüşler nedir?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet