Şarkıcı Sare neden öldürüldü?

- Hz. Muhammed (ASM)'in her zaman bağışladığını biliyoruz. Benim sorum Şarkıcı Sare ve neden öldürüldüğü ile ilgili.
- Bunun sadece Peygambere hakaret için olduğunu düşünmüyorum, çünkü sırf bunun için olsaydı Peygamber onu affederdi.
- Sara, Mekke zaferinde düşmanları Müslümanlara karşı savaşmaya kışkırttığı için mi öldürüldü?

Değerli kardeşimiz,

Sare, geçimini ölülere ağıt yakarak ve Hz. Peygamber (asm) Efendimize ve sahabilerine hicviyeler söyleyerek sağlardı. Tam ismi Ümmü Sare olmasına rağmen kısaca Sare ismiyle meşhurdur. (1)

Dolayısıyla da ne kadar İslam düşmanlarının gönlünü ederse kazancı o kadar iyi olurdu. Aynı zamanda o, Hz. Peygamber’e (asm) Mekke’de eziyet eden kadınlardan birisiydi. Onun şarkıcı ve ağıtçı bir kadın olmasından yola çıkarak eziyetin şekli kanaatimizce dille olmuştur.(2)

Vakidi’nın aktardığı bilgiye göre Sare, Mekke’nin fethinden önce Medine’ye gelerek Resulullah’a içinde bulunduğu ekonomik durumundan yani yoksulluğundan yakınarak Hz. Peygamberden yardım talebinde bulundu. Onun geçim kaynağını bilen Resul-i Ekrem Efendimiz (asm) kendisine: “Sen şarkı söylüyor ve ağıt yakıyordun ne oldu? (Bunlar) senin ihtiyaçlarını karşılamadı mı?” buyurarak ona işinin durumunu sordu.

Bunun üzerine Sare: “Ya Muhammed! Kureyş, Bedir savaşında vermiş oldukları kayıplardan beri şarkı, dinlemeyi bıraktılar.” diyerek, durumun iyi olmadığını söyledi. Hz. Peygamber (asm), kendisine ve ashabına şarkılarıyla eziyet eden bu kadını dinledikten sonra bir deve yükü yiyecek hazırlayarak onun acil ihtiyaçlarını karşıladı.(3)

Diğer bir rivayete göre ise Resulullah, Abdulmuttalib oğullarına Sare'ye yardım etmeleri talimatını verdi. Onlar da Sare'nin gerekli ihtiyaçlarını karşılayarak onu Mekke’ye gitmesi için uğurladılar.(4)

Bu sırada Müslümanlar Mekke’nin fethi için hazırlık yapıyorlardı.

İbnü’l-Esir’in aktardığı bilgiye göre ise Sare, Medine’ye Resulullah’ın yanına Müslüman olarak gelmiş ve Hz. Peygamber (asm) de ona ihsanda bulunarak yardım etmişti. Ancak bunca iyiliğe rağmen Sare irtidat ederek İslamiyet’ten çıktı.(5)

Sare İslamiyet’ten çıkmakla da kalmayarak Müslümanların aleyhinde birtakım faaliyetlerde bulundu.

Bu faaliyetlerden en önemlisi Resulullah’ın (asm) en yakınlarından dahi gizli tuttuğu Mekke hareketini, Hatıb b. Ebî Beltea’nın Kureyş müşriklerine yazdığı gizli mektubu saçının örgüsüne sararak götürmeyi üzerine almasıdır.(6)

İbn Hişam’ın İbn İshâk’tan aktardığı bilgiye göre Hatıb, bu gizli mektubu Kureyş’e ulaştırması karşılığında Sâae’ye büyük bir vaatte bulunmuştu.(7)

Ancak bu hain plan, Allah (cc)’un bildirmesiyle başarısızlıkla sonuçlanmıştı. Şayet bu mektup Kureyş müşriklerinin eline ulaşsaydı. Mekke’nin fethi bu kadar kolay olmayabilirdi. Dolayısıyla da çok kan akacak bunda da Sare’nın etkisi büyük olacaktı. Bu sebeple Sare için düşman adına çalışan zararlı bir kuryeydi diyebiliriz.

Sare’nin bu kuryeliği irtidatından önce mi yoksa sonra mı yaptığı noktasında kaynaklarda bir bilgiye ulaşamadık.

Sare anlattığımız bu zararlı fiil ve kavillerinden dolayı kanı heder edilmiş, ölümü hak etmişti.

Bu şarkıcı cariyenin akıbeti hakkında Siyer, Meğazî ve Tabakat kaynaklarında iki görüş bulunmaktadır:

İbn Hişam’ın aktardığı rivayete göre, Fetih günü onun için bazı kimseler aracı olarak Hz. Peygamber’den (asm) eman istediler. Resulullah da ona istenilen emanı verdi. Canı bağışlanan Sare, Hz. Ömer’in hilafeti dönemine kadar yaşadı.(8)

Bu dönemde ismi belli olmayan bir süvarinin atının ayakları altında bir kaza sonucu çiğnenerek öldü.(9)

Diğer bir rivayete göre ise; Sare, Fetih günü geçmişte işlemiş olduğu hatalarından dolayı Hz. Ali tarafından öldürüldü.(10)

Bir görüşe göre de başka biri tarafından öldürülmüştür.(11)

Vakıdî de onun fetih günü öldürüldüğünü aktarmıştır. Ancak kim tarafından öldürüldüğünü zikretmemiştir.(12)

Her ne kadar rivayetlerde farklılık olsa da ortada bir gerçek var ki Sare’nin Hz. Peygamber (asm) hakkında asılsız ve sırf müşrikleri eğlendirmek için söylemiş olduğu şarkılar ve İslâm ordusu aleyhinde, kuryeliği nedeniyle cezalandırılmak istenmiştir.

Netice olarak, Sare zor durumda olduğu bir dönemde kendisine yardım eden Resulullah’a ve Müslümanlara teşekkür edeceği yerde kritik bir dönemde askeri bir bilgiyi Mekke’li müşriklere ulaştırmaya yeltenerek onlara nankörlük etmiştir. Hz. Peygamber, Ali ve Zübeyr b. Avvam’ı göndererek mektubu ondan almalarını istedi.

Kadın önce mektubu inkâr etti. Hz. Ali’nin kararlılığı karşısında Sâre mektubu onlara teslim etti. Dolayısıyla da Sare, suçüstü yakalandı.(13)

Hz. Ali ve Zübeyr tarafından yakalandıktan sonra serbest bırakılmış olması akla bazı soruları getirmektedir:

- Acaba bu kadın okuma yazma bilmiyor mu?
- Biliyorsa mektubu yolda okumuş olamaz mı?
- Bilmiyorsa mektubun ne amaçla gönderildiğini sezmiş olamaz mı?
- Geçmişi problemli olan bir kadını suçüstü yakalamışken salıvermek neye hizmet ediyor?
- Bu durum, bütün tedbirleri almış olan Hz. Peygamber’in titizliğine gölge düşürmüş olmaz mı?
- Yoksa bu kadın Sâre’dan başkası mıdır?

Bu ve buna benzer sorular nedeniyle bizce bu rivayet sorunludur.(14)

Kaynaklarda onun görüldüğü yerde öldürülmesine neden olarak özetle şunlar etkili olmuştur:

Hz. Peygamber’e (asm) Mekke döneminde eziyet etmesi, Resulullah’a hicviyeler söylemesi, gizli tutulan bir askeri bilginin kuryeliğini yapması ve irtidat etmekle kalmayarak nimete nankörlük etmesi nedeniyle Hz. Peygamber tarafından kanı fetih günü heder edilmiştir. Tarih kaynaklarının çoğunluğu, onun kanının heder edildiği noktasında müttefiktir.(15)

İbnü’l-Esir’in aktardığı bilgiye göre Sare, nimete nankörlük etmesi, arkasından da irtidat etmesi üzerine Hz. Peygamber (asm) tarafından kanı heder edilmiştir.(16)

İbn Hişam, siyer konusunda diğer kaynaklara göre güvenilir ve sağlam olması nedeniyle fetih günü Sare’nin affedilmiş olma ihtimali kanaatimizce daha yüksektir.(17)

Dipnotlar:

1) Vâkıdî, el-Meğâzî, II, s, 283; Belâzürî, Ensâbü’l-Eşrâf, I, s, 453-457; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l- Ğâbe, VI, s, 346. Hicvi masum eleştiri gibi görmek doğru değildir. Çünkü burada insanın bazen kişiliğinin hedef tahtası yapılarak karalandığı unutulmamalıdır. Günümüz hukuk sisteminde de bu tip insanlara ceza verildiği unutulmamalıdır.
2) İbn Hişâm, es-Sîre, IV, s, 41; Taberî, et-Târîh, III, s, 59.
3) Vâkıdî, el-Meğâzî, II, s, 283.
4) Ekrem Şama, Başlar ve Kılıçlar, s, 273.
5) Belâzürî, Ensâbü’l-Eşrâf, I, s, 453-457; İbnü’l-Esîr, el-Kâmil, II, s, 126.
6) İbn Hişâm, es-Sîre, IV, s, 30; İbnü’l-Esîr, el-Kâmil, II, s, 126; İbn Hacer, Fethu’l-Bâri, VIII, s, 10. Bu konuda İbn Hişâm’ın Muhammed b.Cafer’den rivayet ettiği bilgiye göre bu taşıyıcı kadının ismi Müzeyne’dir. bk. İbn Hişâm, es-Sîre, IV, s, 30.
7) İbn Hişâm, es-Sîre, IV, s, 30.
8) İbn Hişâm, es-Sîre, IV, s, 41; Taberî, et-Târîh, III, s, 60; İbn Hacer, Fethu’l-Bâri, VIII, s, 10.
9) İbn Hişâm, es-Sîre, IV, s,41; Taberî, et-Târîh, III, s, 60.
10) Belâzürî, Ensâbü’l-Eşrâf, I, s, 453-457; İbnü’l-Esîr, el-Kâmil, II, s, 126.
11) Belâzürî, Ensâbü’l-Eşrâf, I, s, 457.
12) Vâkıdî, el-Meğâzî, II, s, 283.
13) İbn Hişâm, es-Sîre, IV, s, 30-31; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-Ğâbe, VI, s, 346.
14) İbn Hişâm, Muhammed b. Ca’fer’in bu kadını Müzeyne’li olduğunu iddia ettiğini aktarmaktadır. Bizce de bu bilginin doğru olma ihtimali yüksektir. Bkz: İbn Hişâm, es-Sîre, IV, s, 30-31.
15) Vâkıdî, el-Meğâzî, II, s, 283; İbn Hişâm, es-Sîre, IV, s, 41; İbn Sa’d, et-Tabakât, II, s, 136; Taberî, et-Târîh, III, s, 59; İbnü’l-Esîr, el-Kâmil, II, s, 126; İbn Hacer, Fethu’l-Bâri, VIII, s, 10.
16) İbnü’l-Esîr, el-Kâmil, II, s, 126.
17) bk. Veysel Aktürk, Hz. Peygamber Döneminde Öldürülmeleri Emredilenler ve Öldürülme Nedenleri. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009, s. 249-252.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet