Allah sadaka verenin ömrünü dilerse uzatır dilerse de uzatmaz mı?

- Bazı İslam alimleri bu yorumları neyi delil göstererek yapıyor?
1. Bazı İslam alimleri görüşünde sadaka vermenin ömrü uzatmasındaki anlamın ömrün bereketlenmesi anlamına geldiğini söylüyor, ama bu bana saçma geliyor. Ömrün uzaması nasıl ömrün bereketlenmesi demek olabilir ki?
2. Sadaka verenin ömrünün uzatılacağı hadislerde geçiyor. Sürekli hayır işlemekte olan ama sağlık yönünden kötü olan bir ülkede yaşamakta olan bir insanın sırf bu sebepten erken yaşta ölmesine nasıl cevap verebiliriz?

Değerli kardeşimiz,

Cevap 1:

Bu konu kaderle de ilgilidir.

Kader-i Müsemma ve Kader-i Muallak / Kesin Kader ve Şartlı Kader:

Kesin Kader: Buna “ecel-i müsemma / kader-i müsemma veya ecel-i mübrem / kader-i mübrem” denilir.

Bu kaderin iki şekli vardır:

Birincisi: Allah’ın ilminde yer alan kaderdir ki, asla değişmez.

İkincisi: Şartlı olarak yazılmıştır. Mesela; “sadaka verirse, 70 sene, vermezse 60 sene yaşar” diye bir şarta bağlı olan kaderdir.

- Şartlı olsun olmasın, kaderin değişmez son halkası, Allah’ın ezelî ilminde yer alır. Hiçbir şey kaderin bu kesin şekline ve ezelî ilme aykırı bir şekilde gerçekleşmez. Mesela: Kaderin levhalarında “şu adam sadaka verirse 70 yıl, vermezse 60 yıl yaşar” diye yazılıdır. Bu adamın tavrına bağlı olarak değişebilen bu kader tablosu, Allah’ın ezeli ilminde malumdur. Allah bu adamın sadaka verip vermeyeceğini, buna bağlı olarak ömrünün 60 veya 70 yıl olacağını bilmektedir.

İşte Allah’ın ilmindeki bu kader tecellisi, ezeli ilme aykırı olamaz. 

Bununla beraber, ömrün uzamasını, ömrün bereketi olarak yorumlayanları da göz ardı etmemek gerekir.

Bereket mefhumunda iki unsur aranmalıdır:

Birincisi: Allah’ın lütfu. İkincisi: Bereketli olan şeyin normal emsallerine göre daha fazla bir bolluk, bir güzellik, bir verimlilik, bir fayda göstermesi. Bereket gelişip artan şeydir.

Buna göre bereketli olan şey, Allah’ın lütfuyla özel bir statüye kavuşturduğu ve bu özelliğinden dolayı benzerlerine fark atan şeydir. 

Maddi-manevi yönden verimli olan bir ömür, verimsiz bir ömürden daha uzun kabul edilebilir. Mesela, Zemzem suyunun bir ismi “bereket”tir. Çünkü, bereketlidir. Çünkü verimlidir, çünkü uzun ömürlüdür, çünkü ilahî bir lütfun tezahürüdür.

Rağıb Isfahani’ye göre “Bereket, Allah’ın hayrının bir şeyde sabit kalmasıdır.” (Rağıb, Müfredat, BRK md.)

Cevap 2:

Biz kimin ömrünün uzatıldığını bilemeyiz. Bu sebeple de hayat standartları kötü olan bir yerde yaşayan kimsenin sadaka verdiği halde erken ölmesine bir yorum yapamayız. Önce sadakasının kabul olup olmadığını bilemeyiz. Sonra, öldüğü zaman uzatılan ömrünü bitirip bitirmediğini bilemeyiz. Ancak, vereceğimiz bilgiler bu konuda önemli hakikatleri göstermektedir.

“Allah’ın izni olmadıkça, hiçbir peygamber mucize gösteremez. Her şeyin bir vadesi vardır, Allah dilediği hükmü iptal eder, dilediğini sabit bırakır. Ana kitap O’nun yanındadır.” (Ra’d, 13/38-39),

“Herhangi bir canlının ömrünün uzaması veya kısaltılması mutlaka bir kitapta yazılıdır. Bütün bunlar elbette Allah’a pek kolaydır.” (Fatır, 35/11) 

mealindeki ayetlerde ise, ömrün -normal tabii seyrinden- daha kısa veya daha uzun olabileceği ifade edilmiştir ki, bu da değişebilen kaderin bir yansımasıdır.

“Sadaka verin; hastalarınızı sadaka ile tedavi edin. Muhakkak ki sadaka, gelen arazları, marazları / hastalıkları geri çevirir. Sadaka aynı zamanda ömrünüzün uzamasına, iyiliklerinizin katlanmasına vesile olur.” (Kenzu’l-ummal, h.no:16113)

  anlamına gelen hadislerde de bu gerçeğe işaret edilmiştir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet