"Cehennemlikler cehenneme atılacaklar. Cehennem: 'Daha ziyâde var mı?' diyecek. Ni­hayet (izzet sahibi olan Rab) ayağını basacak. Bu sefer cehennem: 'Yeter, yeter!' diyecektir." hadisini açıklar mısınız?

Değerli kardeşimiz,

İlgili hadis şöyledir:

"Cehennemlikler cehenneme atılacaklar. (Atıldıkça, cehennem:) 'Daha ziyâde var mı?' diyecek. Ni­hayet (izzet sahibi olan Rabb) ayağını basacak. Bu sefer cehennem: 'Yeter, yeter!' diyecektir."(Buhari, Tefsir, 282)

Allah'ın zatı hakkında düşünüp O’na bir şekil isnad etmek haramdır. Onun zatını idrak etmek aklen mümkün değildir. Çünkü Allah'ın hiçbir benzeri yoktur. Hiçbir şey O'na denk değildir. (İhlâs, 112/1-5) Gözler Onu idrak edemez, (En'âm, 6/103) çünkü aklın ulaşabildiği ve kavrayabildiği şeyler ancak madde cinsinden olan şeylerdir. Allah ise madde değildir. Duyu organlarımızla tespitini yaptığımız ve hâlen yapamadığımız eşyanın tümü noksanlıklardan uzak olan bir yaratıcı tarafından yaratılmıştır. Yaratılan ise yaratıcısının ne parçası, ne de benzeridir.

Cenab-ı Hak el, ayak gibi mahluka ait a'za ve cevahirden münezzehtir. Kur'an'da ve hadisde varid olan bu nevi kelimeler müteşabihattandır. Bu hadiste Rabbimizin Cehennem'e ayağını basması tabiri ile murad olunan Cehennem'i tezlil ve tahkir eder, manasıdır.(İbn Hacer, Fethul Bari, VIII, 483; Sahih-i Buhari Muhtasarı veTecrid-i Tarih trc. XI, 187)

Hadiste geçen ayağını basma ifadesini Elmalılı, "Biz O gün cehenneme: 'Doldun mu?' diyeceğiz. O da: 'Daha fazla var mı?' diyecektir." ayetinin tefsirinde ele almış ve şu şekilde yorumlanmıştır. 

"Andolsun ki cehennemi cinlerden ve insanlardan tamamen dolduracağım." (Hûd, 11/19) ifadesi gereğince, grup grup atılan cin ve insandan doldurulacak, fakat hızı kesilmeyecek, günahkârlara öfke ve şiddetinden daha fazlasına hırs gösterecektir. Ayağın koyulması ise çiğnemek gibi gazap eseri olan bir sıkıştırma ile cehennemin bu hiddet ve şiddetini kırmaktan kinayedir. (Elmalılı, Hakk Dîni, VI, 4519).

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet