Mürted olan kişi tövbeye davet edilmeden öldürülebilir mi?

- Bu konuda mezheplerin görüşü nedir?

Değerli kardeşimiz,

Hanbeli alimlerinden olan İbn-i Kudamenin bu görüşü mezhep görüşü değildir. Cumhura göre mürtedin tövbeye davet edilmesi vaciptir.

Mûrted: İnkâr ettiğini açıkça söyleyerek veya inkârı gerektiren bir söz telaffuz ederek yahut da inkâra götürecek bir fiil işleyerek kendi arzusu ile İslâm'dan dönen mükellef şahıstır.

Mürtedin öldürülmesi:

İrtidat eden şahsın öldürülmesinin vacip olduğunda âlimler ittifak halindedirler. Çünkü Resulullah (a.s.m) Efendimiz:

"Kim dinini (İslamı) değiştirirse onu öldürünüz."(1)

"Müslüman bir kişinin kanı ancak şu üç şeyden biri ile helâl olur: Zina eden evli şahıs, başka birini öldüren kişi, cemaatten ayrılıp dinini terkeden kimse." buyurmuştur.(2)

"Ümmü Mervan adındaki bir kadın İslam'dan dönmüştü. Durumu Hz. Peygamber (a.s.m)'e bildirildi, o da kadının tövbeye davet edilmesini, tövbe ederse bırakılmasını, yoksa öldürülmesini emretti."(3)

Meşhur Muaz (r.a.) hadisinde zikredildiğine göre Resulullah (a.s.) kendisini Yemen'e gönderdiği vakit şöyle buyurdu:

"Hangi erkek islam'dan dönerse onu önce İslâm'a davet et. Dönerse ne âla; yoksa boynunu vur. Yine hangi kadın İslâm'dan dönerse onu önce İslâm'a davet et. Dönerse ne âla; yoksa onun da boynunu vur."(4) Hafız İbni Hacer "Hadisin isnadı hasendir. İhtilâf konusunda temel kabul edilmesi gereken bir nastır." demektedir.

Öldürmeden önce, Hanbelilere göre, irtidat eden kişinin İslama dönme ihtimali bulunduğu için tövbeye davet edilip kendisine İslam'ın teklif edilmesi müstehaptır. Şayet İslama dönerse bu hoşnutlukla karşılanır. Eğer dönmezse o zaman İslâm devlet başkanı (veya onun naibi) onun durumuna bakar, eğer tövbe etme ümidi varsa yahut mürtedin kendisi süre talep ederse üç gün mühlet verir. Ama tövbe etme ümidi yoksa ya da mürted mühlet isteğinde bulunmazsa hemen öldürülür. Hz. Ömer (r.a.) Efendimizden nakledilen şu rivayet buna delâlet etmektedir:

"İslâm ordularından kendisinin yanına gelen bir adama Hz. Ömer: 'Uzaklardan yeni bir haber var mı?' diye sordu. Adam: 'Evet, bir adam müslüman olduktan sonra tekrar Allah Teâlâ'yı inkâr etti, biz de onu öldürdük.' dedi. Bunun üzerine Hz. Ömer: 'Onu bir evde üç gün hapsedip her gün bir ekmek vererek tutsaydınız ya... Belki de tövbe ederdi.' dedi. Sonra da şöyle ekledi: 'Allah'ım, ben bu olayda bulunmadım, öyle yapılmasını emretmedim ve duyduğumda razı da olmadım."(5) Kemalüddîn İbnü'l-Hümâm: "Hz Ömer'in bu şekilde olaydan uzak olduğunu ifade etmesi tövbeye davet etmenin vacip olmasını gerektirir." demektedir. 

Cumhura göre ise irtidat eden kadın ve erkeğin öldürülmeden önce üç kere tövbeye davet edilmesi vaciptir. Yukarıda geçen Ümmü Mervan hadisi ile Hz. Ömer'den gelen tövbeye daveti vacip gördüğü yolundaki rivayetler bu hükmün delilidir.

Netice olarak irtidat eden kişiye tekrar İslam'a girme teklifinde bulunmak Hanefîlere göre müstehap,(6) cumhura göre vaciptir. Eğer mürted bir şüpheye kapılmışsa kendisine o hususta gerekli açıklama yapılır. Çünkü görünen odur ki, ancak şüpheye düşen bir kişi dinden döner. Hanefîlere göre mürtedin üç gün hapsedilmesi menduptur. Bu sürede her gün kendisine İslâm teklif edilir. Müslüman olursa ne âlâ; olmaz ise "Dinini değiştireni öldürün." hadisi gereği öldürülür.(7)

İrtidat eden sadece imam (devlet başkanı) veya onun naibi tarafından öldürülür. Onların izni olmaksızın mürtedi öldüren yanlış yaptığından tazir cezasına çarptırılır.

İlave bilgi için tıklayınız: 

- MÜRTED.

Dipnotlar:

1. Müslim dışında cemaat ile İbni Ebu Şeybe ve Abdurrezzak Ikrime yoluyla Hz. İbni Abbas'dan rivayet etmişlerdir. bk. Neylü'l-Evtâr, VII, 190.
2. Buhari ve Müslim, İbni Mesud (r.a.)'dan rivayet etmişlerdir. Sübülü's-Selâm, III, 231; el-İlmâm, 443.
3. Darekutnî ve Beyhakî, Cabir (r.a.)'den tahric etmişlerdir, isnadı zayıftır. Beyhakî başka zayıf bir vecihten Hz. Aişe (r.a.)'den de tahric etmiştir. Neylu'l-Evtâr, VII, 192; Nasbu'r-Râye, III, 458; et-Telhîsü'l-Habîr, Mısır baskısı, IV, 49.
4. Taberani el-Mucem'inde Muaz b. Cebel (r.a.)den rivayet etmiş. Hafız ibni Hacer, senedinin hasen olduğunu söylemiştir. Neylu'I-Evtâr, VII, 193; Nasbu'r-Râye, III, 457.
5.  İmam Malik Muvatta'da, Beyhakî de İmam Şafii yoluyla Muhammed b. Abdullah b. Abdulkadîr'den: "Ebu Musa el-Eş'arinin yanından Ömer b. el-Hattab'a bir adam geldi..." şeklinde rivayet etmişlerdir. Nasbu'r-Râye, III, 460; Neylû'l-Evtâr, VII, 191.
6. el-Kitab ma'al Lübâb, IV, 148.
7. Buhari, Ebu Dâvud, Neseî, Tirmizî, İbni Mace, Ahmed, Abdullah b. Abbas (r.a.)'tan rivayet etmişlerdir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet