Mirasta, dede ile ana baba bir erkek kardeş asabe olsalar, hangisi diğerini mirastan düşürür?
- Miras paylaşımında sahih dede ile ana baba bir erkek kardeş asabe olsalar hangisi diğerini düşürür.(Dede kardeşi düşürür diye biliyorum doğrumudur?)
Değerli kardeşimiz,
Miras hukukunda sahih dede ile diğer dedeler iki ayrı statüde ele alınır ve dede kelimesiyle, ölenle arasına kadın girmeyen dedeler (sahih dede) kastedilir.
Sahih dede, İslâm miras hukukunda hem belirli payları olan mirasçılar (ashâbü’l-ferâiz) hem de asabe içinde yer alır. Asabe içinde de binefsihi asabe olanların ikinci sınıfında bulunur. Ölenin babası varken dedesinin mirasçı olamayacağı, baba bulunmadığında ise babanın yerine geçeceği konusunda görüş birliği vardır. Bu bakımdan dede:
a) Ölenin oğlu, oğlunun oğlu ile birlikte bulunuyorsa, mirasın altıda birini alır.
b) Ölenin kızı, oğlunun kızı ile birlikte bulunuyorsa, hem mirasın altıda birini hem de asabe sıfatıyla dağıtımdan artan kısmı alır.
c) Bunların dışında bir mirasçı varsa, o takdirde asabe sıfatıyla mirasın onlardan artan kısmına sahip olur.
Bu üç halde baba ile dedenin durumu aynı iken, dedenin mirasçılığı birkaç konuda babaya göre farklılık gösterir.
1. Babanın annesi baba ile mirasçı olamadığı halde dede ile mirasçı olabilir.
2. Anne, ölenin eşi ve baba ile birlikte mirasçı olduğunda eş mirastan hissesini aldıktan sonra kalanın üçte birini alır. Burada baba yerine dede bulunursa, anne bütün mirasın üçte birini alır ve bu suretle de anne dede karşısında baba ile birlikte olduğu durumdan daha fazla pay almış olur.
3. Babanın, bütün kardeşleri mirasçılıktan düşürdüğü konusunda fakihler arasında görüş birliği vardır. Halbuki dedenin anne bir kardeşleri mirasçılıktan düşüreceği kabul edilmekle birlikte, öz veya baba bir kardeşleri düşürüp düşüremeyeceği tartışmalıdır.
Hz. Ebû Bekir, Âişe, İbn Abbas, Muâz b. Cebel, Übey b. Kâ‘b da dahil olmak üzere ashabın çoğunluğuna, birçok tâbiîn âlimine, Ebû Hanîfe, Dâvûd ez-Zâhirî, Müzenî, İbn Rüşd gibi hukukçulara göre bu konuda dede baba gibidir. Bu sebeple baba ile miras alamayanlar dede ile de alamazlar.
Hz. Ali, Zeyd b. Sâbit ve İbn Mes‘ûd’a, Mâlikî, Şâfiî ve Hanbelî hukukçularına, Evzaî, İbn Ebû Leylâ, Ebû Yûsuf ve İmam Muhammed’e göre ise, dede bu durumda babadan farklı olup ölenin kardeşlerinin mirasçılığını önlemez.
Ancak dedenin hangi ölçü ve usulde mirasçı olacağında farklı görüşler vardır. İhtilâfın sebebi, konuyla ilgili bir nassın bulunmaması, ölenin dedeye mi kardeşlere mi daha yakın olduğu hususunda farklı tercihlerin olmasıdır. (bk. TDV İslam Ansilklopedisi, Dede, Ahkam, Ferazi md.)
Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet
