Kuran okuyan bunamaz, anlamında bir hadis var mı?

"Kuran okuyan kimse bunamaz ve unutkanlık yaşamaz." diye bir hadis olduğu söyleniyor.
- Eğer böyle bir hadis varsa, nasıl anlamalıyız?
- Kuran okuyan bazı kimseler hem unutkan olabiliyor hem bunama olabiliyor.

Değerli kardeşimiz,

İlgili rivayet Hz. Abdullah İbn Abbas’ın (veya Hz. İkrime’nin) yorumu olarak kaynaklarda yer almış ve şöyle bildirilmiştir:

“Kim Kur'an’ı okursa ‘erzelü’l-ömre’ (insanların bunadığı ve bilgilerini unuttuğu bir döneme) döndürülmeyecektir.”(1)

Zadu’l-Mesir’de İbn Abbas’ın sözü olarak şu yoruma yer verilmiştir: “Kur'an okuyan kimse ömrün en rezil / bunama merhalesine döndürülmez.”(2)

Kur'an-ı Kerim'de, “erzeli'l-umur”, “ömrün en fena dönemi ve hayatın en düşkün biçimi” yani halk arasında “bunama ve tıp dilinde de beynin küçülmesi olarak tarif edilen atrofiden kaynaklanan alzheimerden bahsedilmektedir: İçinizden kimileri –bilgi sahibi olmasından sonra çocuk gibi, bir şey bilmesin diye– ömrün en fena dönemine vardırılır.”(3)

Bu her iki ayette de bunama (demans / alzheimer) hastalığının bu döneme bırakılmanın sebebi, “bilgi sahibi olmasından sonra, çocuk gibi, bir şey bilmesin diye” şeklinde açıklanmıştır.

Birçok müfessir, Tin, 5. ayetindeki َ“en aşağı dereke” anlamındaki “esfele safilin” kavramını tefsir ederken bunun “erzeli'l-umur” olduğunu ifade etmişlerdir.

Bu görüş, Dehhak, el-Kelbî(4), İbrahim en-Nehai, Katade(5), İkrime ve İbn Abbas (r.a.)'tan(6) nakledilmiş olup, Taberî ve Zühaylî gibi müfessirler tarafından da benimsenmiştir.

Bu alimlere göre, “İman edenler (uzun yaşasalar bile) bunaklığa düşmezler.”

Bu görüşte olanlar ayrıca Hz. Peygamber (asm) Efendimizin şu hadis-i şerifini de kendilerine delil olarak gösteriyorlar:

“Kul hastalandığı veya yolculuğa çıktığı zaman, Yüce Allah onların mukim ve sağlıklı oldukları zamanlarındaki gibi, ecirlerini tam yazar.”(7)

Diğer bir rivayette de Hz. Peygamber (asm) bu ifadesinden sonra, “Onlar için arkası kesilmeyen bir ecir vardır.”(8) ayetini okudu, deniliyor.(9)

Buna göre, “Kur'an okuyan kimse bunamaz” diyen alimler, bu ifadeyi onların sağlıklı dönemlerde yaptıkları bütün ibadetleri aynen almaya devam ederler anlamında yorumladıkları söylenebilir. Yani fiilen böyle bir durum olsa bile, hükmen yok hükmündedir demek istemişler.

Dipnotlar:

1) bk. Hâkim, 2/576; Beyhakî, Şuab, 4/234.
2) Zadu’l-Mesir, Nahl 70. ayetin tefsiri.
3) Nahl, 70 ve Hac, 5.
4) el-Kurtûbî, el-Cami' li Ahkâmi'l-Kur'ân, 20/115.
5) İbnü'l-Cevzî, Zadü’l-Mesir, IX, 173.
6) et-Taberî, Câmiu'l-Beyan fi Te'vîli'l-Kur'ân, 30/157.
7) Buhârî, Cihad ve's-Siyer, 132.
8) Tîn, 6.
9) İbn Kayyım el-Cevziyye, et-Tıbyân fî Aksâmi’l-Kur’an, Mısır, 1968, s. 31.A

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet