İhramlı iken yara bandı yapıştırmak ağrıyan yere merhem sürmek caiz midir?

Değerli kardeşimiz,

İhramlının yara üzerine yara bandı veya merhem sürmesi caizdir. Güzel koku ve o anlamda sayılan yağ ve benzeri maddeler genel­likle bu konuda üçe ayrılır:

Birinci grup, özellikle güzel koku ola­rak hazırlanmıştır ve yine bu özelliği nedeniyle beden ya da elbise­ye sürülerek kullanılır. Bundan dolayı -ileride nisbet ve müddetini belirteceğimiz üzere- keffaret gerekir. Fukahanın icmaına göre, bu tür kokular ilâç olarak da kullanılsa hüküm değişmez.

İkinci grup, hazırlanışı itibariyle güzel koku olmadığı gibi, onu bu konuda kul­lanmak da mümkün değildir. Hayvan içyağı, gazyağı ve benzeri yağlar bu cümledendir. Kulanıldığı takdirde keffareti gerektirmez.

Üçüncü grup, aslı itibariyle güzel koku değildir, ancak kimyevî yoldan güzel kokulu hale getirilir, güzel kokulu merhem ve benzeri yağ­lar bu cümledendir. Bunlar yara için kullanılırsa keffaret gerekmez, güzel görünüp güzel kokmak için kullanılırsa keffaret gerekir.

Keffareti gerektiren kokular ve yağlar ister bedene, ister elbise­ye, ister oturulan yere (yaygıya, döşeğe) sürülsün farketmez.(1)

Bu tür kokular ve yağlar kullanıldığında, çok ise kan akıtmak, az ise sadaka vermek gerekir. Ancak bu hususta çokluk ve azlığın ölçü ve sınırı nedir?

Meşayihten bir kısmı çokluğu sürülen organın büyüklüğü ile, azlığı da sürülen organın küçüklüğü ile belirlemişlerdir. Bir kısmı da büyük organın dörtte birini itibar ederek çokluk ve azlığı belirle­meye çalışmışlar, büyük azadan birinin dörtte birine sürülürse çok, daha az miktarına sürülürse az sayılır, demişlerdir. İmam Ebû Cafer bu konuda daha isabetli bir ölçü ortaya koymuştur: Kullanılan gü­zel koku veya güzel kokulu yağ, halk tarafından çok kabul ediliyor­sa, o çoktur, az kabul ediliyorsa, o azdır. Ama sahih olan görüş ise şudur: Kullanılan güzel koku az ise, sürülen azaya itibar edilir. Yani az koku ile bir azasını tamamen koklandırmışsa bu çok sayılır. Koku çok olursa, o takdirde kokuya itibar edilir, sürüldüğü azaya değil. Çok kokuyu bir organın dörtte birine bile sürmüş olsa, yine de bir hayvan boğazlaması gerekir.(2)

Sözünü ettiğimiz ölçü ve nisbet bedene sürüldüğü takdirdedir. Elbise veya döşek ve yaygıya dokundurulduğunda, azlık ve çokluk örfe göre ayarlanır; örfen elbiseye sürülen kokunun azlık ve çoklu­ğu beraberindeki arkadaşlarının görüşü de olabilir.(3)

Dipnotlar:

1. Fethü'l-Kadir - Kemal Ibn Hümam.
2. El-Muhit, Radıyüddin Serahsî - Et-Tebyin – Zeylaî.
3. Nehr-i Faik, îbn Nüceym.

(Celal Yıldırım, Kaynaklarıyla İslam Fıkhı, Uysal Kitabevi: 2/359-360)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet